آیت‌الله خامنه‌ای
سال گذشته در چنین روزی و خطاب به مقام نخست اجرایی کشور، یادآور شدم که امروز نخستین روز از چهارمین سال ابلاغ سند چشم‌انداز ۲۰ ساله‌ی کشور است؛ سندی که توسط عالی‌ترین مقام نظام جمهوری اسلامی در پیش از ظهر ۲۳ آبان ماه ۱۳۸۲، به رؤسای قوای سه‌گانه‌ی جمهوری اسلامی ایران ابلاغ گردید.
در آن یادداشت پرسیدم چرا هنوز دولت متبوع شما – به عنوان مهم‌ترین رکن پیش‌برنده‌ی اهداف سند- هیچ گزارشی از چگونگی پیشرفت این برنامه ۲۰ ساله ارایه نداده است؟!
و امروز، درست یک سال از آن هشدار می‌گذرد … و شگفتا که کماکان دولت خدمتگذار محمود احمدی‌نژاد – ظاهراً – فرصتی برای ارایه گزارش از چگونگی پیشرفت سند را نیافته است!
چگونه چنین چیزی ممکن است؟ ۵ سال گذشته است و دریغ از یک خط گزارش به مردم ایران! چرا؟
مگر قرار نبوده تا بر بنیاد این سند راهبردی، ایران عزیز در افق ۱۴۰۴ به کشور سرآمد منطقه بدل شود؟ مگر آن همه تأکید از سوی عالی‌ترین رهبران و مدیران و راهبردنویسان تراز اول کشور را نخوانده و نشنیده‌ایم که جملگی بر عملی‌بودن آرمان‌های بلند سند تأکید کرده‌اند؟ پس چرا سکوت و چرا بی‌تفاوتی؟!
در جایی خواندم که حتا برخی از وزرای شما دقیقاً نمی‌دانند این سند راهبردی چند صفحه است؟! چه برسد به اینکه بخواهند آن را اجرایی کنند! آیا حقیقت دارد؟
باورم این است که یکی از ضرورت‌های تدوین سند ۲۰ ساله، رفع لکنت‌ها و آسیب‌های برنامه‌ریزی در دوران گذشته بوده است. اگر چنین است، چرا از بندها و برنامه‌ها و اهداف این سند به عنوان خط‌کشی برای مدیران خود سود نمی‌برید؟ مگر نه این است که باید – دست‌کم – یکی از معیارهای اصلی بررسی صلاحیت همه مسئولان و مدیران کشور، میزان پایبندی به سند چشم انداز باشد؟ پس چرا ما هنوز نشنیده یا نخوانده‌ایم که فلان مسئول به دلیل تخطی از برنامه‌های کلان و مصوب کشور، عزل شده و یا برعکس، به دلیل تلاش ارزشمندش در هماهنگی سازمان متبوعش با اهداف برنامه، مورد تشویق قرار گرفته است؟
آقای رییس جمهور!
مطابق این سند، قرار بوده در پایان نخستین برنامه پنج‌ساله (یعنی همین برنامه چهارم که در سال انتهایی‌اش قرار داریم)، تورم و نرخ بیکاری را یک رقمی کرده، سرمایه‌گذاری را افزایش داده، ارتباط بودجه با نفت را به کمینه رسانده و کشور را به جای اداره توسط درآمدهای نفتی با درآمدهای مالیاتی اداره کنیم. شما برای ما بگویید تا چه اندازه در این مهم موفق بوده‌اید؟
سند چشم‌انداز ۲۰ ساله را قرار بوده که در ۲۴۰ ماه به پایان بریم (از آغاز سال ۱۳۸۴)، الآن، ۶۰ ماه از ابلاغ سند و ۴۲ ماه از آغاز عملی آن گذشته است (۱۷٫۵ درصد راه سپری شده)؛ لطفاً یک مقام مسئول برای ما بگوید آیا ما ۴۲ گام یا ۱۸٫۵ درصد به تحقق اهداف سند نزدیک‌تر شده‌ایم یا اینکه چند گام هم به عقب رفته‌ایم؟ آیا این درخواست نامعقولی از سوی یک شهروند این مملکت است؟
آقای رییس‌جمهور!
اگر مجموعه‌ی کارگزاران حکومتی و معاون برنامه‌ریزی راهبردی جنابعالی قادر به ارایه چند خط گزارش به مردم ایران در خصوص فرصت‌ها، موفقیت‌ها، ناکامی‌ها و چالش‌های پیش روی سند ۲۰ ساله نیست، پس چگونه است که یکی از مشاوران و یاران نزدیک‌تان می‌گوید: «حالا زمان تدوین سند چشم انداز ۵۰ ساله است!»
این مملکت چقدر دیگر باید هزینه‌ی شعار بدون پشتوانه را بدهد؟!
از قول نایب رییس مجلس شورای اسلامی آمده است: «دولت حاضر به پذیرش تئوری اقتصادی برای کشور نبود و دو سال طول کشید تا دولت را قانع کنیم که اقتصاد کشور نیاز به تئوری دارد!»
نام این چنین مقاومت‌های حیرت‌انگیزی را چه باید نهاد و چه شخص یا ارگانی می‌تواند از عهده پرداخت مافات اینچنین فرصت‌سوزی‌هایی برآید؟!
بر بنیاد سیاست‌های فرابخشی محیط زیست (مصوب شورای برنامه‌ریزی و بر اساس سند چشم‌انداز)، قرار بوده تا دولت خدمتگزار در راستای عینیت‌بخشیدن به ۱۰ رویکرد زیر حرکت کند:
* ۱- عزم ملی برای توسعه پایدار
* ۲- آمایش و مدیریت بهینه سرزمین با رعایت ملاحظات زیست محیطی
* ۳- لحاظ کردن هزینه‌های زیست محیطی و ارزش منابع زیستی در اقتصاد خرد و کلان
* ۴- ممنوعیت هرگونه فعالیتی که منجر به تخریب غیرقابل جبران محیط زیست گردد.
* ۵- پیش‌گیری و کاهش آلودگی‌ها و تخریب‌های قابل جبران
* ۶- حفاظت، احیا و توسعه محیط زیست و تنوع زیستی کشور
* ۷- بهره‌برداری پایدار از منابع پایه و بهینه‌سازی الگوی تولید و مصرف
* ۸- ایجاد نظام جامع مدیریت زیست محیطی در تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی
* ۹- تنویر افکار و گسترش مشارکت عمومی برای حفظ محیط زیست
* ۱۰- ایفای نقش مسؤولانه در مناسبات جهانی محیط زیستی
آقای رییس‌جمهور، به دلیل اشتغال تخصصی و وظیفه‌ی خدمتی‌ام، به عنوان یک عضو هیأت علمی شاغل در بزرگترین نهاد متولی تحقیقات منابع طبیعی کشور، مایلم بدانم چند درصد از این برنامه‌ها روندی پیش‌برنده و رضایت‌بخش داشته است و چرا هنوز خبری از ارزشگذاری اقتصادی کارکردهای غیرقابل تبادل منابع طبیعی کشور – که قرار بوده تا پایان برنامه چهارم به اتمام رسد – نیست؟!
و کلام آخر :
آقای احمدی‌نژاد!
آیا سال آینده در چنین روزی، باز هم ناچارم این یادداشت را برای شما یا رییس‌جمهور بعدی تکرار کنم؟!
در همین باره:
– متن کامل سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور
– فراز و فرود سند چشم انداز از زبان دکتر رضایی
– ترسیم سند چشم انداز ابتکار مقام معظم رهبری بود
– از نردبام بیست پله‌ای سند چشم انداز، سه پله سقوط کرده‌ایم!
– رهبری نظارت تفویض شده بر سند چشم انداز را پس گرفته‌اند!
– الزامات عملیاتی و اجرایی سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور
– نگاهی به ”ایران آینده”
– متن کامل الزامات تحقق چشم‌انداز بیست‌ساله منتشر شد
– پرونده‌ای برای سند چشم‌انداز ۲۰ ساله – ایران ۱۴۰۴
– با این وضع به افق ۱۴۰۴ نمی‌رسیم!
– سندی که دیده نشده است!
– سند چشم انداز ۲۰ ساله و محیط زیست
– چشم‌انداز ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا
– چشم‌انداز ۲۰۲۰ مالزی
– ژاپن ۲۰۲۵ سرزمینی جذاب برای مردم
