🔶گُل خاک ایران در گلدان عربی
✍️ محمد درویش عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها در یادداشتی برای #تجارت_فردا نوشته است:
🔸ماجرای خاک‌فروشی، صادرات و قاچاق خاک کشور در قالب‌های مختلف گلدانی، معدنی و… به اوایل دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد برمی‌گردد. سنتی که بعد از اعمال تحریم‌ها گذاشته شد و بر این اساس قرار بوده به هر شکلی صادرات غیرنفتی برای دور زدن تحریم‌ها به وجود بیاید! آن زمان گزارش‌هایی می‌رسید که برای مثال در اطراف تالاب‌ها و برخی از دامنه‌های مناطق کوهستانی به‌خصوص در استان‌های خراسان، اردبیل، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری و… عده‌ای دارند خاک‌های حاصلخیز این مناطق را در گلدان‌ها و کیسه‌هایی می‌ریزند و به مناطق نامعلومی می‌برند.
🔸حاصل کار آنها البته حفره‌ها و گودال‌هایی در اطراف تالاب‌ها و مناطق حاصلخیز کشور بود. آن زمان من در مصاحبه‌ای هشدار دادم که این کار می‌تواند بسیار خطرناک باشد چراکه همه خاک حاصلخیز ما در همین لایه بسیار سطحی زمین است و اگر این خاک را به بهانه‌های مختلف برداشت و از کشور خارج کنند، حتی مساله می‌تواند در حد امنیت ملی خطرناک باشد. کشور ما متاسفانه حداکثر ۱۰ درصد از مساحت خاکش مستعد کشاورزی است. بقیه خاک ما اصولاً فاقد ارزش‌های مواد آلی و غذایی برای کشاورزی است. بنابراین باید قدر این خاک را دانست آن هم زمانی که می‌دانیم به‌طور متوسط ۸۰۰ سال زمان لازم است تا یک سانتیمتر خاک شکل بگیرد. در آن زمان وزارت جهاد کشاورزی و تشکیلاتی مرتبط با معاونت زراعت و آب و خاک اطلاعیه‌ای دادند و به شدت موضوع صادرات خاک و قاچاق گلدانی خاک حاصلخیز کشور را تکذیب کردند و گفتند صدور یک گرم خاک هم ممکن نیست.
🔸باغ گیاه‌شناسی ایران ۱۴۵ هکتار است که الان بزرگ‌ترین باغ اکولوژی جهان است. باغ کیو در انگلستان دومین باغ اکولوژی دنیاست که ۱۰۵ هکتار است. ولی عربستان با آن وضع خاک و آب و هوا ۲۵۰ هکتار باغ گیاه‌شناسی می‌سازد. واقعاً پرسش این است خاک این باغ از کجا تامین می‌شود؟ البته ممکن است بخشی از این خاک مورد نیاز کشورهای عربی از یمن تامین شود چون مقداری کیفیت خاک یمن با بقیه کشورهای خلیج فارس فرق دارد اما بقیه از کجا تامین می‌شود؛ آیا از آن یک‌میلیون تنی است که گفته می‌شود از ایران می‌رود؟ یک‌میلیون تن اصلاً رقمی برای این حجم فعالیت در کشورهای در حال تغییر عربی خلیج فارس نیست و باید بیشتر حواس‌ها را جمع کرد.
🔸من در تمام مدت تحقیق در این مورد نتوانستم به جمع‌بندی درستی در این ماجرا برسم و واقعاً این ماجرا نیازمند بررسی و تحقیق و تفحص بیشتری است. باید به مدیرانی که چنین درکی ندارند گفت آن یک‌میلیون تن خاک در لایه سطحی زمین، گل خاک ایران است. مرغوب‌ترین و ارزشمندترین خاکی است که میلیون‌ها سال طول کشیده است تا به این مرحله رسیده است. برای مثال اکوتن یا زغال‌سنگ نارس تالاب گندمان را که میلیون‌ها سال طول کشیده به این شکل با کیفیت به وجود بیایید در نظر بگیرید.
🔸راهکار جلوگیری از قاچاق و صدور خاک کشور فقط قانون نیست. چون ما به اندازه کافی قانون داریم. مشکل ما دو نکته مهم است؛ یکی اینکه قانونگذار ما تعهدی به اجرای قانون ندارد. چون عشقی به موضوع محیط‌زیست وجود ندارد. دیگر اینکه اجازه داده نشده است که تشکل‌های مردم‌نهاد حامی محیط زیست شکل بگیرند تا با کنشگری مدنی در این حوزه حفاظت از آب و خاک این مملکت به سادگی و بدون هزینه امکان‌پذیر باشد. متاسفانه نگاه‌های سلبی مانع چنین حفاظت انسانی در برابر توسعه ناپایدار و روش‌های غلط مدیریتی شده است و روزبه‌روز شاهد وارد آمدن خسارات بیشتر انسانی به منابع طبیعی و محیط زیست کشورمان هستیم.
👈 متن کامل این یادداشت را در شماره ۳۰۰ هفته‌نامه تجارت‌فردا مطالعه کنید.
@tejaratefarda