🔻مقابله با بیابانزایی در گرو مهار بیابانزایی انسانی است!🔻
🇮🇷: @darvishnameh
* این یادداشت در شماره دوشنبه – ۲تیر ۱۳۹۹ – روزنامه ایران منتشر شده است.
✍ هفدهم ژوئن ۱۹۹۴ میلادی (۲۷ خرداد ۱۳۷۳) یعنی دقیقا۲۶ سال پیش بود که سازمان ملل متحد تصمیم گرفت برای جلب توجه رهبران جهان و مردم نسبت به خطر بیابانزایی یک روز را در تقویم جهانی به این مناسبت نامگذاری کند. جمهوری اسلامی ایران در شمار پنج کشور نخست جهان بود که به این کنوانسیون که اصطلاحا از آن به عنوان «کنوانسیون مقابله با بیابانزایی – UNCCD – یاد می‌شود، پیوست. این مساله خودش اهمیت موضوع مبارزه با بیابانزایی را در سطح رهبران ایران نشان می‌دهد. واقعیت ماجرا این است که وقتی ما از بیابانزایی سخن می‌گوییم، منظور فقط مقابله با پیشروی شن‌های روان نیست. این تصور اغلب مردم است که بیابانزایی را – به غلط – درمفهوم پیشروی فیزیکی چشم‌اندازهای آشنای مناطق بیابانی می‌دانند. در صورتی که بیابانزایی می تواند فرسنگ ها آن‌سوتر از چشم اندازهای کویری و بیابانی آشنا، اتفاق بیفتد. بیابان زایی می تواند در دل جنگل های هیرکانی، ارسباران، زاگرس و در قلب خلیج فارس و دریای عمان اتفاق بیفتد. جایی که ما به آن کویر دریایی می گوییم. جایی که به دلیل آلودگی های شدید دیگر هیچ جنبنده‌ای در آن زیست نمی‌کند. در واقع منظور ما از بیابان زایی همان تخریب سرزمین است که خبر از کاهش کارآیی سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب خشک می دهد.
بنابراین هر جایی که زمین، حاصلخیزی خودش را از دست بدهد و شورتر شود، آب سفره های زیرزمینی کاهش یابد، قنات ها از بین برود، از روستاها، متروکه ای به جا بماند و تنوع زیستی کم شود، به این معناست که بیابان زایی یا تخریب سرزمین اتفاق می افتد. آن پنداری که گمان می کند اگر دور مناطق بیابانی را درختکاری کنیم، می توانیم از پیشروی بیابان جلوگیری کنیم، پنداری باطل است. یادمان باشد در کل دنیا بیش از ۵میلیارد هکتار یعنی بیش از یک سوم کل خشکی های جهان متاثر از جنبه های بیابان زایی است. درصورتی که فقط حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از خشکی های جهان در اثر پیشروی ناهمواری های ماسه ای از حیز انتفاع خارج شده است. پس ما باید بیشتر از اینکه نگران پیشروی شن زارها باشیم، نگران از دست رفتن حاصلخیزی خاک، شورشدن اراضی، تغییر کاربری ها و ویلاکاری به جای درختکاری در رویشگاه های جنگلی باشیم. به جای آنکه بخواهیم تحت هر شرایطی با مالچ نفتی بیابان را تثبیت کنیم، باید بدانیم که بیابان ها خودشان می توانند به عنوان یک «صندوق ارزی پایدار»، تنوع زیستی درخوری از نظر گیاهی و جانوری داشته باشند. تلاش کنیم تا هر اکوسیستمی را در جای خودش حفظ کنیم . نباید اجازه بدهیم که هیچ اکوسیستم دیگری در کشور تغییر کاربری پیدا کند، چون کاهش مساحت هر اکوسیستمی مصداق بارز بیابان زایی است. باید با «بیابان زایی انسانی» مقابله کنیم، نه بیابان طبیعی. برای مهار بیابان زایی، باید تلاش کنیم تا چیدمان توسعه بر مبنای واقعیت های شناختی از نو طراحی شود. باید تلاش کنیم تا برنامه اقدام ملی مقابله با بیابانزایی که از تصویب مجلس شورای اسلامی هم گذشته، اجرایی شود. در این برنامه قرار بود که وزیر جهاد کشاورزی به نمایندگی از رئیس جمهوری، در کمیته اقدام ملی مقابله با بیابان زایی شرکت کند و تمام نمایندگان عالی رتبه بقیه دستگاه های اجرایی نیز در این کمیته حضور داشته باشند تا برنامه ها هماهنگ با برنامه ملی پیش برود. نباید شاهد صدور برنامه یا اجرای پروژه ها و طرح هایی باشیم که می‌تواند، بیابان زایی را تشدید کند. مهار بیابانزایی در گرو اجرای همان مقرراتی است که خوشبختانه در کشور تصویب شده است؛ مثل احترام به اصل ۵۰ قانون اساسی، منشور حقوق شهروندی ریاست جمهوری و همچنین اجرای برنامه اقدام ملی مقابله با بیابان زایی. در کنار آن، اجرای بند ۱۴ از منشور ۱۵ ماده ای رهبر معظم انقلاب که در آستانه برنامه ششم در آن روی آموزش های محیط زیستی به مردم و کودکان تاکید کرده اند. تحول در نظام آموزش و پرورش و درک ملموس و بی واسطه طبیعت برای کودکان از دیگر اقداماتی است که می تواند سبب شود نسل آینده بیشتر حرمت دار طبیعت بشوند و طبیعت خود را در پای مصلحت های اقتصادی زودگذر ذبح نکنند، ان شاءالله.
#روز_جهانی_مقابله_با_بیابانزایی
#بیابانزایی_انسانی
#روزنامه_ایران
https://magiran.com/article/4054688