همان طور که پیش‌تر هم اشاره کردم، هفته‌ی گذشته یک همایش بی‌سابقه در ایران برگزار شد با عنوان: «نقش روحانیت در توسعه پایدار کشاورزی» که نگارنده نیز در آن سخنرانی کرد.
اینک بیانیه‌ی پایانی همایش از سوی حجت‌‌الاسلام سید محمّدرضا هاشمی، مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در جهاد کشاورزی میانه به دستم رسیده است؛ که برای ثبت در تاریخ محیط زیست ایران، آن را در مهار بیابان‌زایی بازانتشار می‌دهم.
به باورم – همان گونه که در متن بیانیه به درستی تأکید شده است – هیچ قانونی نمی‌تواند افراد را به احترام گذاردن به محیط زیست مجبور کند. برای حرمت نهادن به محیط زیست، نیاز به دانایی و عشق و فرهنگ‌سازی است و رهبران مذهبی در هر جامعه‌ای می‌توانند نقشی مثبت و انکار ناشدنی در این مهم ایفا کنند. وقتی می‌شود به یک پاپ سبز فکر کرد؛ چرا نشود یک آیت‌الله سبز را به تصویر کشید و او را الگو قرار داد؟
با هم متن این بیانیه‌ی بی‌سابقه را مرور می‌کنیم:
بیانیه پایانی نخستین همایش نقش روحانیت در توسعه پایدار کشاورزی
22 آذر ماه 1388- میانه استان آذربایجان‌شرقی
نخستین همایش نقش روحانیت در توسعه پایدار کشاورزی با هدف تبیین جایگاه حوزه‌های علمیه، علمای دینی و روحانیت معظم در فرآیند توسعه پایدار بخش کشاورزی و منابع طبیعی کشور برگزار گردید. در این همایش که با حضور بیش از 100 تن از صاحب نظران و روحانیون و کارشناسان انجام پذیرفت؛ مباحث و موضوعات مختلفی در ارتباط با حفاظت از منابع پایه تولید و محیط زیست و نقش روحانیت دینی در ترویج فرهنگ استفاده بهینه از منابع تولید کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در پایان شرکت کنندگان بیانیه زیر را اعلام و مورد تایید قرار دادند:
1- با التفات و امعان نظر به نقش و جایگاه متقن علمای دینی و روحانیت به عنوان سرمایه‌های انسانی و اسلامی در امر فرهنگ سازی به منظور تداوم و پایداری و توسعه در کشاورزی و منابع طبیعی کشور، بر تقویت و توسعه رابطه حوزه‌های علمیه و روحانیت معظم با بخش‌های اجرایی و دولت تاکید می‌گردد.
2- توسعه پایدار کشاورزی در حالی که به حرمت طبیعت و توانایی اقتصادی منابع آن توجه می کند، باید در مسیر برقراری عدالت اجتماعی گام بردارد. از لحاظ اخلاقی نیز برای دست یابی به توسعه پایدار لازم است که سطح زندگی بهره‌برداران، گروه‌های کم درآمد و مستضعف جامعه بهبود یابد و در عین حال، سرمایه نسل‌های آینده دچار صدمه و زیان جدی نشود. بدیهی است که این موضوع امری خطیر بوده که به یک تعهد اخلاقی قوی نیاز دارد.
3- از آنجا که این انسان‌ها هستند که برای تحقق پایداری تلاش می‌کنند و رفتارهای اجتماعی بستری اعتقادی دارد، بنابراین شایسته است تا دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی ذینفع حتی‌المقدور از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های روحانیت و علمای اسلامی در جهت آگاه سازی جوامع و بهره‌برداران به نحو شایسته استفاده کنند.
4- دعوت مردم به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست بدون استمداد از یک پشتوانه دینی، بی اثر و کم اثر خواهد بود. شرکت‌کنندگان تاکید کردند چنانچه اگر توصیه‌های پایداری و توسعه‌ای نهادهای اجرایی متولی کشاورزی و منابع طبیعی بر اصول دینی بنا شوند از ضمانت اجرایی مستحکمی برخوردار خواهند بود. هیچ قانونی نمی‌تواند افراد را به احترام گذاردن به محیط زیست مجبور کند. احترام به محیط زیست ، نتیجه آموزش تعالیم دینی در این باره است. از این رو ، از این نوع آموزش‌ها، باید بیشتر بهره گرفت مصداق فرمایش مقام معظم رهبری که فرمودند فرهنگ منابع طبیعی بایستی به معارف عمومی تبدیل شود.
5- اجرای سیاست‌های توسعه پایدار در بخش کشاورزی و منابع طبیعی کشور مستلزم اعمال تغییرات اساسی در معیارها و ارزش‌هاست. امروزه دلیل اصلی تخریب محیط زیست، بی مسئولیتی و عدم توجه به ارزش‌های والای انسانی است به همین دلیل تاکید می‌گردد در ارزش‌ها تحول اساسی صورت گیرد.
6- نباید فراموش کرد تا ایجاد یک نظام کشاورزی پایدار در کشور راهی بس طولانی در پیش است از این رو ما باید رسالت ترویجی خود را برای ایجاد نظام کشاورزی پایدار به عنوان یک مروج واقعی موجبات ترقی و تعالی بخش را فراهم آوریم در این فرایند روحانیون می توانند نقش محوری ایفا نمایند.
7- برای رسیدن به پایداری، بر همکاری عمیق بین رهبران دینی و دانشمندان کشاورزی، اقتصاددانان، کارشناسان آموزشی و سیاسگذاران فعال در این حوزه تأکید می‌شود.
8- با توجه به اهمیت موضوع شرکت کنندگان بر تداوم و استمرار برگزاری این گونه همایش‌ها و نشست‌ها به شکل ملی، منطقه‌ای و استانی تاکید کردند.
9- در نهایت پیشنهاد می‌شود دبیرخانه ای دایمی به همین منظور در سازمان جهاد کشاورزی استان و یا وزارتخانه تشکیل گردد و جهت برگزاری هرچه بهتر و پرمحتوای همایش نقش روحانیت درتوسعه پایدار کشاورزی در دوره‌های آینده، برنامه‌ریزی نموده و اقدامات لازم را مبذول دارند.
« و السلام علیکم و رحمه الله و برکاه»
سیدمحمدرضا هاشمی
رئیس دبیرخانه همایش و مسئول
دفتر نمایندگی ولی فقیه در جهادکشاورزی میانه
درويش جان بند 1 يكي از مهمترين اصولي است كه خصوصا در بحثهاي مديريت مشاركتي بايد به آن اهميت ويژه داد. اين مسئله در پروژه CP هم در حوزه كرخه مورد آزمون قرار گرفت و جواب خوبي داد. در مورد بند 4 آنچه خودم تجربه كرده ام و ديدم،آن است كه گاهي اجبار لارم است. شايد حتي بايد اذعان كرد كه در بعضي موارد به شرط لحاظ شرايط خاصه اجبار جزو لاينفك توسعه پايدار در رسيدن به راهكارها و دستيابي به آرمانهاي مديريت استراتژيك است. ما چاره اي نداريم گاهي براي حفظ محيط مواردي را به اجبار به مردم ديكته كنيم ولي اين را كاملا قبول دارم كه براي مردمي مثل مردم ايران وجود نوعي آگاهي سنتي و لحاظ اهداف در قالب اين سنتها لازم وضروري است. در مورد بند 5 هم تا حدي مخالفم. به دليل اينكه نمي توان دليل اصلي تخريب محيط زيست را بي مسئوليتي دانست. شايد نياز بسيار مهمتر از بي مسئوليتي باشد. در هر صورت اين بيانيه به نوعي مي تواند نقطه عطفي در شروع يك راهبرد آگاهي رساني در قالب انگاره هاي ديني باشد.
ارادتمند
خب من با دو بخش اول از کامنتت موافقم. اما با بخش سوم که مخالفی؛ مخالفم شدید! بی مسئولیتی و نادانی بلای آبادبوم های رو به زوال ما بوده است رفیق.
کاش می شد اینگونه همایش ها رو در زاگرس خصوصا” همزمان با حضور روحانیون در روستاها به مناسبت های مذهبی مثل ماه های محرم و رمضان اشاعه داد چراکه ما در سال 82 در مناطق جنگلی لردگان تجربه کردیم و نتایج رضایت بخش بود. ممنون رفیق …
فكر كنم حالا كه اين تابو شكست، بشود تكرار چنين همايشهايي را با محتوايي بهتر و اطلاع رساني شايسته تر شاهد بود.
نقش روحانيت بي ترديد در جوامع و اجتماعات دين باور و كوچك موثر و مفيد است. يادمان باشد نقش حجت الاسلام حسني را در ساخت جاده شهيد كلانتري و احداث سد بر اكثر رودهاي منتهي به درياچه اروميه و ويراني اين اكوسيستم آبي.
اگر در جوامع ديگر مي گويند آموزش زيست محيطي زنان بايد در اولويت قرار گيرد به خاطر نقش شان در خانواده، در ايران لازم است روحانيون و روحانيت به موضوع محيط زيست حساس شود!
گرچه بعيد به نظر ميرسد اجماعي بين علما در ارتباط با محيط زيست وجود داشته باشد
این اجماع وجود ندارد. زیرا تاکنون برایشان مهم نبوده است. اما می توان این اجماع را بوجود آورد و یا دست کم کمک کرد تا بوجود آید. درود.
واقع گرا باشیم
در جامعه ما و تاریخ ۱۴۰۰ ساله مسلمانها ٫قشر روحانیت کمترین توجه را نسبت به طبیعت داشته. و حالا انتظار داریم این طبقه برای نجات طبیعت برپاخیزه ؟!ا انتظار شناخت و نجات طبیعت از طبیعت ستیزترین طبقه اجتماعی ما (روحانیت مسلمان ) ساده اندیشی است. دوستان اولین قدم در را ه پیشرفت واقع گرا بودن است.
از کجا به چنین حکمی رسیدید؟ می شه چند تا رفرنس از بی توجهی تاریخی روحانیت به محیط زیست در طول 1400 سال گذشته ارایه دهید؟
البته روحانیت با شکل کنونی از زمان صفویه بوجود آمده است! مگر این که منظورتان چیز دیگری باشد.
هیچ سند تاریخی معتبری وجود ندارد که ثابت کند بنیان گزاران اسلام با آیت الله و حجت السلام های ما تفاوت داشته اند. در تاریخ این و آن آیت الله و حجت السلام و آخوند بجز تمرکز وقت و نیرو بر روی مسایل مذهبی و قوانینی که ریشه در تنفر داشته چیز دیگری وجود دارد؟ حساب این آقایان که امروز روحانی نام گزاری شده اند از عارفان ( روحانیت واقعی ) که نزدیکی بیشتری با طبیعت داشته اند متفاوت است. در کجای تاریخ روحانیت ما دیده اید که این آقایان به فکر یک درخت باشند ؟ و یا برای جلوگیری از تخریب طبیعت اقدامی کرده باشند ؟ نگاهی به تاریخ ۳۰ ساله آقایان که خود را وارث اسلام واقعی می دانند بجز تخریب و نابودی طبیعت چیزی بوده ؟ تاریخ این و آن آیت الله و حجت السلام و آخوند از تاریخ اسلام جدا نیست. رفرنس تاریخی شما از اینکه روحانیت سبز اندیش و عاشق طبیعت بوده کجاست؟
دوست من! این شما بودید که ادعا کردید روحانیت در طول 1400 سال گذشته با طبیعت دشمنی کرده. من کجا گفته ام که که روحانیت سبزاندیش و عاشق طبیعت بوده؛ که حالا بخواهم برای ادعای نکرده ام، دلیل و حجت هم بیاورم؟ بنابراین، این شمایید که قاعدتاً برای مدعای خویش باید حجت ارایه کنید. یادمان باشد که اصولاً بحث محیط زیست و نگرانی از عواقب درازدستی بشر، سابقه ای کمتر از نیم قرن در جهان دارد. به نظر من، روحانیت در طول این 50 سال بیشتر منفعلانه عمل کرده است تا عنادورزانه و یا همراهی کننده. ما باید بکوشیم تا این نیروی موثر بر روی عامه را به سوی منظرگاه خویش؛ یعنی پاسداری از پایداری سرزمین جلب کنیم. ما باید بکوشیم تا افرادی مثل محقق داماد ها و خاتمی ها را در بین این جماعت افزایش دهیم. همان کاری که اینک واتیکان انجام می دهد و کار به جایی رسیده که از “پاپ سبز” یاد می کنند. آیا ویرانگری های کلیسا در قرون وسطا را به خاطر دارید؟ و بلایی که بر سر حقیقت و دانشمندان حقیقت محور می آوردند؟
درود …