امروز – 20 آذرماه 86 – به منظور بررسي نقشه‌ي استعداد آسيب‌پذيري بخشي از زيرحوضه‌ي خررود به بيابان‌زايي (از منظر زوال پوشش گياهي)، با حميدرضا عباسي، سعيد رشوند و علي كريمي راهي مناطق اطراف آب‌گرم شهرستان آوج (استان قزوين) شدم؛ بازديدي كه افزون بر هدف اصلي آن، دربردارنده‌ي مشاهداتي تلخ و شيرين هم بود كه شايد روايت برخي از آنها براي خوانندگان اين سطور نيز تأمل‌برانگيز باشد.
اينكه چهره‌ي زمستاني اين منطقه‌ي سردسير، هيچ نشاني از رنگ و بوي پاييز – كه هنوز در تهران رگه‌هايي از مقاومتش را مي‌توان حس كرد – برجاي ننهاده بود.
اينكه به رغم چنين سرمايي، كماكان مي‌توانستي حضور گله‌هاي پرشماري از گوسفندان را بر روي مراتع به شدت تخريب‌شده‌ي منطقه ببيني؛ گوسفنداني كه معلوم نبود در اين مراتع عاري از سبزينه به دنبال چراي چه چيزي مي‌گردند! بي‌دليل نبود كه درجه‌ي حساسيت اراضي به بيابان‌زايي در مناطق يادشده، اغلب در حالت شديد و بسيار شديد قرار گرفته بود.
اينكه تجاوز به عرصه‌هاي منابع طبيعي را كماكان و به وفور مي‌توانستي مشاهده كني و به وضوح ببيني كه با چه روند پرشتابي مراتع باقيمانده در اراضي پرشيب نيز به ديمزار بدل شده و در جهت شيب بر روي آن شخم زده شده است؛ رخدادي كه نرخ فرسايش و جابجايي خاك را آشكارا افزايش داده و آثار فرسايش شياري rill erosion به وضوح در منطقه نمايان بود (گفتني آنكه فقط در طول سال جاري نرخ تجاوز به عرصه‌هاي مرتعي اغلب استان‌هاي كشور افزايش معني‌داري يافته است. به عنوان مثال اين نرخ در استان مركزي به بيش از 5 برابر ميانگين 30 ساله، افزايش يافته و افزون بر 2500 هكتار از مراتع به بهانه‌ي كشت گندم ديم دچار تغيير كاربري شده است).
اينكه جا در جا در روستاهاي بوزندان، جوزه، قلعه شهدا و … مي‌توانستي جمع‌آوري هيزم و بقاياي زيست‌توده‌ي (بيومس) گياهي را براي سوخت زمستاني توسط اهالي ببيني و همچنان از عدم توزيع سوخت مناسب در اين مناطق افسوس بخوري (عاملي كه به روند برهنگي زمين و افزايش نرخ بيابان‌زايي و تشديد ناپايداري سرزمين كمك مي‌كند)!
اينكه دفن غير بهداشتي زباله و پراكنش آن در منطقه، آنچنان چشم‌گير و فزاينده شده كه هيچ ناظري نمي‌تواند از كنار آن بي‌تفاوت بگذرد.
اينكه رنگ شديداً شكلاتي رودخانه خررود و آبراهه‌هاي آن حكايت از نرخ بالاي آسيب‌پذيري سراب حوضه به فرسايش آبي داشت.
و البته چيزهايي هم بود در روي زمين كه همچنان مي‌شد به آنها دل بست …
مثلاً خنده‌هاي علي نظري از اهالي روستاي قلعه شهدا كه از كنار ما در جوار يكي از آبراهه‌هاي فرعي خررود مي‌گذشت؛ مشاهده‌ي پيرمردي از اهالي جوزه كه با خرش به سوي آبادي مي‌شتافت، آن هم با چه آرامشي … و البته ديدن صنوبرهاي برهنه در مسير آوج به بويين‌زهرا كه بيش از هر زمان ديگري، آشيان كلاغ‌ها بر روي آنها خودنمايي مي‌كرد و رنگ زمستاني سپيدارها را هم پرمفهوم مي‌ساخت و آدمي را به ياد «كلاغ‌هاي رابطه» مي‌انداخت … جملگي از مناظري بود كه يادمان مي‌انداخت: همچنان مي‌شود زيبايي را حس كرد و «به خارها باليد، چون گل دارند!»
به قول جبران خليل جبران: «زيبايي نگاره‌اي نيست كه ببينيدش يا نوايي كه بشنويدش، بلكه نگاره‌اي است كه مي‌توانيدش شنيد، گرچه گوش‌هاتان بسته باشد.»
درست مثل قارقار كلاغ‌هاي رابطه …
نقل قول:(گفتني آنكه فقط در طول سال جاري نرخ تجاوز به عرصه‌هاي مرتعي اغلب استان‌هاي كشور افزايش معني‌داري يافته است. به عنوان مثال اين نرخ در استان مركزي به بيش از ۵ برابر ميانگين ۳۰ ساله، افزايش يافته و افزون بر ۲۵۰۰ هكتار از مراتع به بهانه‌ي كشت گندم ديم دچار تغيير كاربري شده است).
با سلام.
استاد عزیز من ودوستانم در مکز صداوسیمای اراک در حال تحقیق برای ساخت یک مجموعه مستند در رابطه با تخریب مراتع به شیوه های مختلف هستیم ایا شما میتوانید در این راه به ما کمک کنید ؟
ایا از شما میتوانیم به عنوان کارشناس در ساخت این مجموعه کمک بگیریم ؟
دوست هم سن عزیز
کزارش بسیار خوبی بود و عکس بسیار دردناکی از زباله های وحشتناک
جداَ دردناکه دیدن این روند تخلیه زباله و تخریب محیط زیست
شاد باشی و تندرست
افشین
با سلام…
کاش همه اینطور بودن منظورم جمله ای هستش که از جبران خلیل جبران گفته اید.
اما چه کنیم…
امیدوارم اگر کسی این زیبایی ها رو درک کرد ، بتونه کاری انجام بده و به نظر میاد تنها کسی میتونه کاری انجام بده ،که عاشق انجام این کار باشه ( منظورم مهار بیا بان زایی هستش) چون به قول جبران خلیل جبران «عشق تنها گلی است که بدون کمک فصلها میروید و رشد میکند»
امیدوارم مشکلات و موانعی که در این راه دارید رفع شود ،
پاینده و استوار باشید.
سلام بر درویش خسته از راه
تاسف خوردن و دست روی دست گذاشتن تا کی؟؟!!
باید کاری کرد
انقلابی سبز
جبهه‌اي سبز
حركتي نو
صداي بلند
بياييد شروع كنيم….
جناب سپهر ابراهیمی گرامی:
امیدوارم در حرکت فرهنگی ارزشمندی که انجام می دهید موفق باشید. استان مرکزی وضعیت وخامت باری پیدا کرده و بسیاری از عرصه های طبیعی آن، حتا اندک رویشگاه جنگلی اش در حال تخریب و دست درازی است. من آماده هر گونه همکاری هستم.
افشین عزیز: با توجه به اینکه شما در رادیو توکیو کار می کنید و از مسایل فرهنگی و زیست محیطی ژاپن اطلاع دارید، اگر در این رابطه خبرهایی را ارسال دارید که به ارتقای فرهنگ محیط زیست در ایران کمک کند، بسیار خوشحال خواهم شد.
جناب عبادی گرامی:
ممنون از همراهی و همدلی تان و سپاسگزار از یادآوری آن جمله زیبای خلیل جبران.
پایدار باشید.
این همه عکس از من گرفتی چرا این یکی را انتخاب کردی؟