آنچه در ارومیه بدست آوردیم و آنچه که از دست دادیم!

     هفته‌ی گذشته کارگاهی مشورتی در تالار سرو سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد که هدفش تبیین نقش مراکز دانشگاهی و پ‍ژوهشی کشور بود در آنچه که با عنوان «استقرار رویکرد زیست بومی در مدیریت تالاب‌ها» از آن یاد می‌شود؛ نشستی که در یادداشت پیش رو به برخی از مهم‌ترین نکات مطرح شده در آن پرداخته شده است …

    «مجموع درآمد بخش کشاورزی در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه به حدود 650 میلیون دلار می‌رسد – یعنی بخشی که به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده‌ی آب، ظاهراً متهم شماره نخست در پدیدار شدن شرایط بحرانی در شمال باختری کشور است – این در حالی است که برخی از گونه‌های حیات وحش ما تا یکصدهزار دلار خریدار دارند.» عبارت پیش گفته، فرازی از سخنان احمدعلی کیخواه، معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور بود که آشکارا در جریان مذاکرات این کارگاه مشورتی، به سیاست‌های خودکفایی در بخش کشاورزی و جایگزین کردن اشتباه آن با سیاست تأمین امنیت غذایی حمله کرد و تدوام آن را یکی از اصلی‌ترین دلایل تشدید بحران در محیط‌های تالابی کشور، از جمله در ارومیه، بختگان، گاوخونی و پریشان خواند. در حقیقت، وی تأکید کرد که آنچه ما در ارومیه بدست آورده‌ایم در اثر توسعه اراضی کشاورزی و دامداری و احداث سدهای متعدد و حفر چاه‌های فراوان، در برابر آنچه که از دست داده‌ایم، یک قمار بزرگ و یک اشتباه تاریخی بوده؛ اشتباهی که منجر به معادله‌ای باخت – باخت هم برای مردم منطقه و هم طبیعت آن شده است.

کارگاه مشورتی نگرش زیست بومی ...

    از دیگر نکات تأمل‌برانگیز مطرح شده در این نشست تخصصی، می‌توان به سخنان دکتر عبدالرحیم صلوی تبار از کارشناسان مهاب قدس اشاره کرد که به لکنتی جدی در نظام ارزشگذاری عملکرد فرمانداری‌ها اشاره کرد و گفت: هر چه تعداد چاه حفر شده در حوزه یک فرمانداری بیشتر باشد، یک امتیاز مثبت برای آن فرماندار به حساب می‌آید و نشان کارآیی وی در نظام اداری حاکم بر وزارت کشور محسوب می‌شود. بنابراین، آشکار است که با چنین رویه‌ای، فرماندارها نه‌تنها از حفر چاه ممانعت به عمل نمی‌آوردند، بلکه از آن حمایت هم می‌کردند! وی این را هم گفت که در سال 1355 مجموع اراضی کشاورزی موجود در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه فقط 160 هزار هکتار بود، در حالی که به گفته مجری طرح تالاب‌ها – مهندس سلیمانی – اینک به حدود 450 هزار هکتار اراضی آبی، 170 هزار هکتار اراضی دیم و دست کم 100 هزار هکتار آیش (حدود 15 درصد مجموع اراضی کشاورزی موجود) افزایش یافته است. سلیمانی این را هم اضافه کرد که حق آبه‌ی سالانه‌ی تالاب شادگان، 1.6 میلیارد متر مکعب و رقم نظیر آن برای دریاچه پریشان: 250 میلیون متر مکعب و برای دریاچه ارومیه 3.1 میلیارد متر مکعب تعیین شده که البته هیچ کدام از آنها محقق نشده است. دکتر مُرید هم به هزینه‌ی نیروگاهی انتقال آب از دریای کاسپین به ارومیه اشاره کرد که نیاز به 800 مگاوات انرژی دارد؛ رقمی که برای انتقال آب ارس به ارومیه، 250 مگاوات در سال خواهد بود و ساخت چنین نیروگاه‌هایی برای هر دو از نظر اقتصادی توجیه ندارد. نکته‌ی دیگر مطرح شده در این کارگاه آن بود که میزان آب قابل استحصال از منابع آب زیرزمینی حوضه آبخیز دریاچه ارومیه، 1.5 میلیارد متر مکعب است، در حالی که هم‌اکنون بیش از 2.5 میلیارد متر مکعب از این منابع در سال آب برداشت می‌شود.
واپسین نکته آن که مصرف آب هر تهرانی اینک به 370 لیتر در ثانیه رسیده است، در حالی که 50 سال پیش این رقم برای شهروندان تهرانی، یک هفتم میزان کنونی بود! واقعیتی که نشان می‌دهد فارغ از بحث‌های افزایش جمعیت، ایرانیان امروز چندین برابر پدران و مادران‌شان آب مصرف می‌کنند؛ ارثی که اگر متوجه خطرش نشویم، به فرزندان‌شان هم منتقل خواهد شد. و در آن صورت دیگر معلوم نیست که بتوان همچنان در خیابان‌های شهرهای پردود و کم آب مملکت شعار داد: فرزند بیشتر، زندگی شادتر!

14 فکر می‌کنند “آنچه در ارومیه بدست آوردیم و آنچه که از دست دادیم!

  1. ماندانا

    درود
    مطلب قابل تاملی بود وجالب اینکه مسئولان به جای هر نگرانی فقط نگران کم شدن رشد جمعیت ومیزان بارداری هستند…………..

  2. بابك

    شب چله در یادبود زایش ایزد مهر، روشنانی جاودانه بر می افروزیم و بر خوان یلدا شاهنامه را مینهیم و میخوانیم:

    چو ایران نباشد تن من مباد…

  3. م شهرابی

    سلام و خسته نباشيد خدمت جناب محمد درويش
    فكر ميكنيد حالا كه مسئولين منطقه اذرباييجان به صنعتی جديد برای كسب درامد از اروميه دست پيدا كردن به فكر احياء درياچه خواهند بود؟ منظورم از صنعت جديد برداشت نمك از سطح درياچه هست
    ممنون

  4. شهروحش

    حمله موجودات فضایی؟ برخورد اجرام آسمانی بازمین ؟ جنگ جهانی سوم ونبرد اتمی؟ شیوع بیماریهای کشنده همه گیر؟ بحران اقتصادی؟ به نظر شماکدامیک ازاین موارد میتواند بزرگترین تهدید ومعضل حیاتی بشر بروی زمین باشد؟ به نظر من هیچکدام ازموارد بالا نمیتواند مهمترین معضل آینده بشر باشد.محدودیت وآلودگی منابع آب وخاک وبه تبع بحران مواد غذایی بزرگترین تهدید آینده حیات بشری است .رشد روزافزون جمعیت ورشد مصرف به دنبال آن آلودگی منابع آب بوسیله فضولات صنعتی وخانگی ،بیشتر ازهرزمانی مسئله مدیریت منابع آب وخاک را پیش میکشد .درمدیرت منابع ماباید به دنبال بهینه کردن مصرف یعنی صرفه جویی درمصرف باروشهای نوین آبیاری درمزارع وسیستمهای جمع آوری آبهای سطحی واستفاده ازروشهای جدید کشاورزی پیش برویم .به طور کلی صرفه جویی درمصرف ویااصلاح الگوی مصرف میتواند درمدیرت منابع به ماکمک کند .ولی آیا این راه حل نهایی میتواند باشد .درحال حاضر جمعیت کره زمین چیزی درحدود 7میلیارد نفراست وماباکلی معضل ومشکل روبرو هستیم .حال شما زمانی رادرنظر بگیرید که جمعیت به 14و20و30میلیارد نفربرسد .فاجعه آنوقت خواهد بود که جنگ برسر منابع آب وخاک زمین رافرابگیرد.پس دراین شرایط ماچاره ای به جز کنترل جمعیتی مراکز مصرف رانداریم .مراکز مصرف عبارتندازحیوانات وانسانها به لطف ماانسانها حیات وحشی به آن صورت دیگر دزمین باقی نمانده غیر ازآندسته ازحیوانات که درخدمت خود مامیباشند .میماند جمعیت انسانی که باتوجه به رشد نامحدود خود دراین مکان محدود فاجعه می آفریند .زمین مکانی است بامشخصات ابعادی ومنابع محدود است به طبع رشد جمعیت برروی زمین نمیتواند نامحدود باشد به طورطبیعی جمعیت انسانی برروی زمین به سوی بیشتر شدن وبادرصدی رشد درمقاطع مختلف بوده است .واگر مادست روی دست بگذاریم که این رشد روال طبیعی خودراطی کند بامشکل مواجه خواهیم شد مگر آنکه کرات دیگری درفضا پیداکنیم. که آنهم درشرایط فعلی وبه طور کلی خیلی واقع بینانه نمیباشد پس چاره دیگری به جز کنترل وکاهش جمعیت دریک عدد خاص نمیماند .اینجاست که باید گفت ((یک بچه یاکمتر برای زندگی بهتر))
    وبلاگ شهروحش کتایرخ 4آبان 92

  5. شهروحش

    باعرض پوزش نسبت به چند مورد غلط نوشتاری درمتن وانتهای نظر فوق ،به خاطر کم تجربگی وعجله اینجانب ،درصورت صلاحدیدتصحیح بفرمائید .باسپاس اززحمات شما

  6. آراز

    شما بعنوان مدیر بخشی از دستگاه متولی حفاظت از محیط زیست ایران چه راه حل و برنانه ای برای مشکل خشک شدن دریاچه ارومیه دارید؟

  7. ;کریم ادیب

    با سلام،همه میدانیم که مصرف بهینه ی آب در کنار توسعه ی زیر ساختهای صنعت آب جهت کنترل بحران آب در کشور ما ضروری و اجتناب پذیر است ومصرف بی رویه مشکلات عدیده زیست محیطی و اقتصادی را بوجود آورده که سلامت جامعه در خطر افتاده که نمونه اش رکورد امراض غیر قابل علاج مانند:سرطان و ام اس و. . .است پس چرا مسئولین اقدام عاجل نمی کنند؟ چرا صدا و سیمای ما بجای این برنامه های وقت گیر پی در پی آگاهی رسانی نمیکند؟چرا؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تائید دیدگاه فعال است. دیدگاه شما ممکن است کمی طول بکشد تا ظاهر شود.