🔵 مهار بیابان‌زایی ممکن است
🎤 محمد درویش، فعال محیط زیست در گفت و گو با تجارت فردا از راه‌های مقابله با گسترش بیابان می‌گوید:
🔺بیابان‌زایی یعنی سرزمینی توانایی زیست‌پالایی و توان خوداحیایی خود را از دست داده باشد. وقتی سرزمینی دچار افت سطح آب‌های زیرزمینی می‌شود، وقتی خاک سرزمین شور می‌شود، وقتی سرزمین با نشست زمین روبه‌رو می‌شود، وقتی سرزمینی دچار جنگل‌تراشی و تالاب‌زدایی می‌شود و مراتع بزرگ آتش می‌گیرند و از بین می‌روند و فرسایش خاک در آن تشدید می‌شود و در نهایت وقتی دچار پدیده‌ای به نام مهاجرت محیط زیستی یا متروکه شدن سکونتگاه‌های انسانی می‌شود، اینها مصداق‌هایی از بیابان‌زایی است.
🔺بیابان‌زایی کاملاً قابل مدیریت است. ۹۹ درصد آن چیزی که به عنوان بیابان‌زایی از آن یاد می‌کنیم ریشه انسانی دارد. اگر انسان‌ها با درایت و خردمندی رفتار کنند، می‌توانند جلوی شدت گرفتن نرخ بیابان‌زایی را بگیرند. سرزمینی که نتواند از خرامیدن امن کل‌ها، بزها، میش‌ها، مرال‌ها و یوزپلنگ‌هایش حمایت کند، یعنی تحت تاثیر فعالیت کاهنده‌ای به نام بیابان‌زایی است. نشانه اضمحلال یک سرزمین این است که دیگر در آن سرزمین ردپایی از پلنگ‌ها، یوزپلنگ‌ها، شیرها و ببرها یعنی گوشت‌خواران صدر هرم غذایی نباشد.
🔺مهم‌ترین دلیل بیابان‌زایی در ایران ناشی از تصمیمات نابخردانه دولت‌ها در طول یکصد سال گذشته است. یکی از بزرگ‌ترین تسهیل‌کنندگان رفتارهای نابخردانه و تصمیمات غلط که سیاست‌های اشتباه را حاکم و اجرایی می‌کنند، مدیران عافیت‌طلبی هستند که در راس سازمان‌هایی مرتبط با منابع حیاتی مثل محیط زیست و منابع طبیعی کشور اغلب فعالیت کرده‌اند. آنها به عنوان کسانی که در سپر دفاعی محیط زیست و منابع طبیعی قرار گرفته‌اند هرگز نتوانسته‌اند دفاع شایسته‌ای از مایملک محیط زیست کشور بکنند.
🔺اقتصاد حاکم بر ایران اقتصادی آب‌محور است. اقتصادی است که همچنان چشمش به آسمان است. به نظر می‌رسد اگر در چنین سرزمینی که به شدت با حساسیت و کمبود آب و خاک روبه‌رو است، همچنان وابستگی معیشتی را به منابع آب و خاک افزایش دهیم و برای تولید پول، آب مصرف کنیم، خطایی راهبردی مرتکب شده‌ایم. ادامه این خطای راهبردی می‌تواند فاجعه‌بار باشد. این اتفاق بسیار بدی است که دارد در کشور ما می‌افتد.
🔺اولین و مهم‌ترین کار این است که چرخش در چیدمان توسعه اتفاق بیفتد و به سمت کاهش وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک برویم. به سمت تعریف اقتصادی برویم که کمترین وابستگی را به آب داشته باشد. میل به سمت گردشگری مسوولانه می‌تواند کشور را از گرفتار شدن در بحران‌های ناشی از گسترش بیابان نجات دهد. باید به سمت استفاده از سرمایه‌های انسانی و تولیدهای ثانویه از توانمندی انسانی برویم و از این طریق پول تولید کنیم. اگر نگاه ما به توسعه تغییر کند، بیابان‌ها نه‌تنها محدودیت محسوب می‌شوند، بلکه می‌توانند صندوق ذخیره پایدار و منبعی مفید برای تولید پول در ایران باشند.
👈🏻 متن کامل این گفت و گو را در شماره ۲۷۲ تجارت فردا مطالعه کنید.
@tejaratefarda