بخش عمده‌ای از اراضي بياباني كشور به دليل شرايط دشوار اقليمي فاقد خاك‌هاي تكامل يافته است‌. در اين گونه خاك‌ها تخريب فيزيكي بر تخريب شيميايي غلبه دارد‌. همچنين هر دو فرآیند تخريب و خاكسازي ناشي از عوامل زيست‌شناختي (كه نقش اساسي در تكامل خاك‌ها ايفا مي‌كنند) در اين مناطق – به ويژه به دليل محدوديت‌هاي اقليمي – بسيار ضعيف و اندك عمل می‌کنند‌.

به طوركلي در مناطق بياباني و كويري ايران، خاك‌ها در دو رده اريدي سول (Aridisols) و انتي سول (Entisols) قرار مي‌گيرند‌. اين خاك‌ها اغلب داراي رژيم رطوبتي خشك اريديك (Aridic and Torric) بوده و در بعضي از مناطق داراي رژيم رطوبتي آكوييك (Aquic) هستند. اريدي‌سول‌ها، خاك‌هايي هستند كه در آنها يك افق سطحي اكريك ochric و افق‌هاي تحتاني ساليك (salic)، كلسيك (calcic)، ژيپسيك (Gypsic)،  كامبيك (Cambic) و به مقدار كم آرژيليك (Argilic) مشاهده مي‌شود.

اين رده شامل خاك‌هاي Camborthids‌،Gypsiorthids  ،Calciorthids ‌، Salorthids و به ندرت Haplargids همراه با ساير خاك‌هاي انتي‌سول‌ها هستند. به طور كلي، خاك‌هاي Entisols‌، خاك‌هايي هستند كه فاقد افق‌هاي مشخصه‌ی تحتاني بوده و داراي افق سطحي اكريك هستند. خاك‌هاي مناطق بياباني از نظر خصوصيات فيزيكي و شيميايي معمولاً داراي مواد آلي كم، اسيديته (pH)‌، كمي اسيدي تا قليايي زياد بوده و آهك در نيم‌رخ خاك آنها تجمع يافته و به طوركلي اغلب اين خاك‌ها آهكي هستند‌. اين خاك‌ها توسعه و تكامل نيم‌رخي كم تا متوسط دارند‌. بافت خاك از درشت تا متوسط و گاهي رسي تغيير مي كند‌. فعاليت زيست‌شناختي اين خاك‌ها پايين است‌. اين خاك‌ها در مناطق خشك سرد و گرم به وسيله يك لايه نازك سنگ و سنگريزه به نام سنگفرش بياباني (Desert pavement) پوشيده شده و تجمع املاح محلول در سطح و نيم‌رخ خاك در بعضي قسمت‌ها مشاهده مي‌شود و در بعضي قسمت‌ها زهكش خاك‌هاي اين اراضي ضعيف است. هدايت الكتريكي خاك‌هاي اراضي بياباني اغلب زياد بوده و فاقد ساختمان هستند‌. نفوذپذيري آنها با توجه به بافت و املاح متغير و در اراضي تپه هاي شني متحرك و غيرمتحرك سريع و خيلي سريع و در خاك‌هاي قليايي خيلي آهسته است‌. مقدار ازت خاك‌هاي مناطق بياباني خيلي كم بوده و فسفر آنها نيز پايين است‌. عامل خاك با شاخص‌هايي همچون شوري و قلياييت‌، وضعيت زهكشي، نفوذپذيري، بافت و لايه محدودكننده و نحوه مديريت خاك و اراضي به عنوان يكي از عوامل مهم ايجاد بيابان‌ها به شمار مي‌رود‌. با بررسي‌هاي به عمل آمده، سطح وسيعي از اراضي بياباني كشور از خاك‌هاي شور و رسوبي شور تشكيل شده‌اند كه به دليل شوري بالا شرايط بياباني را بوجود آورده‌اند. به علاوه بخش‌هايي از اين اراضي از خاك‌هاي باتلاقي شور تشكيل شده‌اند كه به دليل شوري و قلياييت زياد و شرايط زهكشي نامطلوب جزء اراضي بياباني و لم يزرع محسوب مي‌شوند‌. برخي از خاك‌هاي مناطق بياباني شامل تپه ها و پهنه‌هاي ماسه‌اي فعال و غيرفعال هستند. اين خاك‌ها به دليل بافت سبك و فقدان ساختمان خاك در آنها، شديداً به فرسايش بادي حساس بوده و درنتيجه مستعد بيابان‌زايي به شمار مي‌روند.