يكي از سخنرانان هم‌انديشي ديروز در تالار اجتماعات ساختمان مركزي مهندسين مشاور ايران، آقاي مهندس احمد آل ياسين بود؛ متخصص پيشكسوتي كه نشان داده علم‌آموزي، پژوهش و مطالعه حد و مرزي ندارد و سن و سال هم نمي‌شناسد. عنوان سخنراني ايشان، «تشديد آثار خشكسالي به علت اثرات منفي تغيير در منابع زيستي جهان» بود و در تحليلي موجز و مستند به آمار جهاني و ملّي نشان داد كه حتا اگر همه چيز بر وفق مراد باشد و مديريت مطلوب هم بر سرزمين اعمال شود، فقط كافي است رشد كنوني جمعيت جهان به همين منوال ادامه يابد تا بحراني با عواقبي برگشت‌ناپذير گريبان همه‌ي ما را بگيرد. نكته‌اي كه شايد بيش از هر كسي در اين عالم، بايد براي رييس جمهور محمود احمدي‌نژاد، حايز اهميت و زنهاردهنده باشد كه همچنان از هر فرصتي براي كوبيدن بر طبل بمب جمعيتي خويش استفاده مي‌كند.
در اينجا بخشي از آمارهاي ارايه شده توسط اين دانشمند عاشق وطن را براي آگاهي و استفاده خوانندگان عزيز مهار بيابان‌زايي منتشر مي‌كنم:
جمعيت در يك نگاه
• جمعيت جهان از 2500 ميليون نفر در سال 1950 به 7600 ميليون نفر در سال 2008 افزايش يافته
• رشد جمعيت در 50 سال اخير از رشد جمعيت در 4 ميليون سال بعد از خلقت آدم بيشتر بوده
• 2600 ميليون نفر از مرم جهان از دسترسي به بهداشت محرومند
• 2/1 ميليارد نفر از گرسنگي و سوء تغذيه رنج مي‌برند و 2/1 ميليارد نفر هم از پرخوري در عذابند .
• 1/1 ميليارد نفر از دسترسي به آب سالم و كافي محروم اند و سالانه حدود 3 ميليون نفر به علت ابتلا به بيماريهاي ناشي از آبهاي آلوده جان مي‌سپارند.
• سالانه 30 ميليون نوزاد كم وزن و بيمار از مادران مبتلا به سوء تغذيه متولد مي‌شوند.
• هم اكنون 875 ميليون نفر بزرگسال بي‌سواد در جهان وجود دارد.
• 57 درصد جمعيت آسيا و 51 درصد جمعيت آفريقا در نواحي نيمه باير و خشك زندگي مي‌كنند.
• تنها جمعيت زياد نمي‌شود، بلكه الگوي مصرف در حال تغيير و افزايش است.
• رشد بي‌رويه جمعيت و انفجار آن مي‌تواند به بروز كشمكش‌هاي سياسي بين كشورها و درون كشورها منجر شود.
نتيجه:
• جويندگان كار نواحي شمالي چين با عبور از مرز وارد قسمت‌هاي كم جمعيت روسيه مي‌شوند. جويندگان كار آمریکای جنوبی به طور غير قانوني وارد آمريكا مي‌شوند. جويندگان كار در هند و پاکستان و یمن و افغانستا ن و کشورهای فقیر آفریقایی (والبته ايران) سرگردان و آواره هستند.
• امروز بسياري از دولت‌ها در مقابل فشار جمعيت اظهار عجز و درماندگي مي‌كنند و يكي از علل عمده فرسودگي دولت‌ها تراكم جمعيت و عدم توانمندي دولت‌ها در تأمين بهداشت و رفاه عمومي است.
منابع آب در يك نگاه
درجهان نزدیک 1400 میلیون کیلومتر مکعب آب وجود دارد که :
• 97 و نيم درصد آبهاي جهان آب شور و 2 و نيم درصد آن آب شيرين است كه كمتر از 1 درصد آن آبهاي شيرين تجديد شونده است و بقیه آن را يخچال‌ها و پوشش‌هاي دائمي برف تشكيل مي‌دهد.
• منابع آب شيرين تجديد شونده زمين از 110 هزار كيلومتر مكعب بارندگي سالانه بدست مي‌آيد كه از آن 43 هزار كيلومتر مكعب منابع قابل دسترسي است كه :
• 38 هزار كيلومتر مكعب آن سالانه برداشت مي شود.
• از 38 هزار كيلومتر مكعب برداشت سالانه
• 26600 كيلومتر مكعب معادل 70 درصد براي كشاورزي
• 3800 كيلومتر مكعب معادل 10 درصد براي مقاصد شهري و شرب
• 7600 كيلومتر مكعب معادل 20 درصد براي صنايع بمصرف مي‌رسد.
• متوسط سرانه آب قابل دسترسي جهان در سال 1950 بالع بر 17200 متر مكعب در سال بود.
• ولي همین سرانه آب قابل دسترسي در سال 2008 به 6400 متر مكعب – نزديك يك سوم – كاهش پيدا كرده است و در سال 2025 به 4700 متر مكعب خواهد رسيد.
اراضي كشاورزي در يك نگاه
• جمع مساحت خشكي‌هاي زمين 5/13 ميليارد هكتار يا 135 ميليون كيلومتر مربع است
• مساحت اراضي زير كشت جهان حدود 15 و نيم میلیون كيلومتر مربع است
• مساحت اراضي زير شبكه‌هاي آبياري جهان 277 ميليون هكتار است.
زمین‌های كشاورزي در جهان، با چهار خطر جدي روبرو است:
• فرسایش خاک
• بیابان زایی
• زمین های کشاورزی در کام شهرها و کلان‌شهرها
• خرید حقابه کشاورزان از طرف کلان‌شهرها
• سرانه اراضي كشاورزي جهان روزبه روز به دليل افزايش جمعيت و وراثت رو به كاهش مي‌گذارد، سرانه اراضي زيركشت جهان حدود 23/0 هكتار يا 2300 متر مربع است .هم اكنون سرانه اراضي كشور چين با 1300 ميليون نفر جمعيت، حدود 600 متر مربع است كه پيش بيني مي‌شود تا سال 2025 به 350 متر مربع كاهش يابد. همچنين سرانه اراضي كشاورزي هند با 1/1 ميليارد جمعيت 650 متر مربع است كه انتظار مي‌رود تا سال 2025 به كمتر از 520 متر مربع تنزل يابد.
• سرانه اراضي كشاورزي ايران در سال 1335 حدود 5500 متر مربع بود كه در حال حاضر به 2700 متر مربع رسيده است و پيش بيني مي‌شود در سال 2025 به 2200 متر مربع تقليل يابد.
آل ياسين سخنان خود را با نمايش اين نمودار هشداردهنده به پايان برد؛ نموداري كه نشان مي‌دهد از حدود سال 1988 ميلادي به بعد، كره‌ي زمين به آستانه‌ي تحمل بوم‌شناختي (اكولوژيكي) خود رسيده و هم‌اكنون شمار جمعيت ساكن در كره‌ي زمين حدود 20 درصد بيشتر از ظرفيت پذيرش بوم‌شناختي آن است؛ رخدادي كه به خودي خود مي‌تواند آثار وخيم خشكسالي‌هاي دوره‌اي در ايران زمين را چند برابر كند. همانگونه كه خشكسالي اخير چنين كرده و خسارتهاي ريالي حاصل از آن از مرز 13 ميليارد دلار (بيش از 5 برابر مجموع خسارت وارد شده در خشكسالي سه ساله 1378 تا 1380) گذشته است. هرچند، نبايد فراموش كرد كه به قول عباس كشاورز، مجموعه‌اي از بي‌تدبيري‌هاي مديريتي هم در اين بحران مؤثر بوده است؛ موضوعي كه به آن خواهم پرداخت.