سيد آهنگ كوثر را همه مي‌شناسيم؛ دانشمندي شناخته‌شده در مقياسي بين‌المللي و پيشگام در حوزه مديريت منابع آب در سرزمين‌هاي خشك جهان. روزنامه اعتماد امروز – 18 فروردين 1388 – گفتگويي خواندني و به شدت تأمل‌برانگيز و صريح با ايشان به عنوان پدر دانش آبخوانداري در ايران و جهان انجام داده است؛ گفتگويي با عنوان: “ما در پي ايجاد يک آرمانشهر کويري هستيم” که مي‌دانم خشم آب‌سالاران طبيعت ستيز را در وزارت نيرو و شركت‌هاي مهندسين مشاور وابسته به آن – بيش از پيش – برخواهد انگيخت و به همان نسبت ارادت طرفداران محيط زيست و فرزانگان ايران دوست را جلب خواهد كرد.
نگارنده هم به همين بهانه يادداشتي را به رشته تحرير درآورده و پرسيده است كه چرا آن گونه كه سزاوار بوده، به شگرد آبخوانداري توجه بايسته نشده است؟!
آبخوانداري ؛ گزينه‌‌اي خردمندانه براي مقابله با خشكسالي در ايران
بيش از دو دهه از تجربه‌ي اجراي شگردهاي نوين دانش آبخوانداري در كشور مي‌گذارد. بيش از دو دهه است كه سيّد آهنگ كوثر و يارانش فرياد مي‌زنند و زنهار مي‌دهند: در كشوري كه ميانگين تبخير سالانه‌ي آن افزون بر 2 متر است، سزاوارانه‌ترين تمهيد مديريتي براي انباشت مطمئن و پايدار آب، استفاده از مخازن زيرزميني يا همان آبخوان‌هاي درشت‌دانه است. همان آبخوان‌هايي كه دست‌كم در وسعتي معادل 14 ميليون هكتار از خاك ايران‌زمين شناسايي شده و قابل دسترس هستند. آبخوان‌هايي كه ظرفيت نگهداري آنها به مراتب بيشتر از مجموع 94 سد مخزني بزرگ ساخته شده و 105 سد بزرگ در دست احداث كشور است. و همان آبخوان‌هايي كه به راحتي قادرند تا 4 ميليارد مترمكعب «هرزآب» كشور را به «آبي ناب و گوارا» بدل سازند. آبي كه نه نيش جان، كه نوش جان باشد و ديگر هيچ ايراني هموطني از نهيب سيل‌گونه‌ي آن نهراسد و به راستي نعمت باشد تا نقمت!
پرسش اين است كه پس چرا همچنان ساخت سدهاي مخزني بايد در كشور دست بالا را داشته باشد؟ چرا سيل‌ها همچنان بايد سرمايه‌هاي آبي خاكي و انساني اين بوم و بر مقدس را در خود فرو برد؟ و چرا آبخوانداري آن گونه كه بايسته بود، هنوز نتوانسته است به جايگاه درخور خويش در سامانه‌ي اولويت‌هاي راهبردي مديريت آب كشور دست يابد؟
آبخوانداري، به شهادت جوايز متعدد بين‌المللي كه تاكنون نصيب مبتكر ايراني‌اش كرده است و به شهادت ده‌ها دانشجو و علاقه‌مندي كه از كشورهاي مختلف جهان به سوي گربايگان فسا آمده و مي‌آيند تا در محضر استاد آهنگ كوثر از رموز اين شگرد ساده امّا كارساز و ارزان قيمت آگاه شوند؛ اين توانايي را دارد تا ضريب مقاومت كشور را در مواجهه با رخداد سيل‌هاي حادثه‌خيز و خشكسالي‌هاي درازمدت افزايش دهد. آبخوانداري مصداق بارز «فرآيند كشف و بومي‌كردن توانايي به منظور استفاده از ظرفيت¬هاي تاريخي (يعني ابزاري براي تحقق توسعه‌ي واقعي) تلقي مي‌شود» و از همين روست كه در آستانه‌ي هزاره‌ي سوّم ميلادي از سوي سازمان خواربار كشاورزي ملل متحد (فائو)، به عنوان راهي براي نجات 800 ميليون انسان گرسنه‌ي جهان از سوء تغذيه مورد تأييد قرار گرفته است؛ امّا شوربختانه همچنان آبخوانداري از كمبود اعتبار براي اجرايي شدنش در مناطق مستعد كشور رنج مي‌برد. آيا به نظر شما عجيب نيست كه همواره براي يافتن منابع مالي يك هزار ميليارد توماني اين پروژه با نفس تنگي روبرو مي‌شويم، امّا به راحتي حاضريم چندين برابر آن را در جبران خسارت‌هاي وارد آمده ناشي از سيل و خشكسالي به آسيب‌ديدگان بپردازيم؟
راستي چرا براي دولت‌ها همچنان آموزش فنون ماهيگيري سخت‌تر از اهداي ماهي به شهروندان‌شان است؟! كافي است به ياد آوريم كه فقط در طول چهار سال 80-1377، خشكسالي بيش از 62 هزار ميليارد ريال (نزديك به 9 برابرِ هزينه‌ي مورد نياز براي آبخوانداري) به كشور خسارت زده است. و كافي است باز هم به ياد آوريم كه خسارت‌هاي سال گذشته ناشي از خشكسالي به كشور از مرز 13 ميليارد دلار هم گذشت!
اميد كه سرانجام بتوان روزي را ديد كه ايرانيان با بهره‌گيري عملي از تجربيات آهنگ كوثر، دست‌مريزادي جانانه به اين پير عرصه‌ي منابع طبيعي كشور گفته و بدين‌ترتيب حرمتش را پاس دارند. چرا كه پاس حرمت كوثر، پاس حرمت دانش است.
چه مطلب درست و زیبایی
درود بر شما
متاسفانه ما یاد گرفته ایم علم و دانش بومی خود را ناچیز و ناتوان بدانیم. البته در این مورد مسئله سودی است که از سد سازی در جیب برخی شرکت ها و … می رود و من هم فکر می کنم مشکل اصلی این باشد.
پاسخ:
بله مشكل اصلي قدرت مخرب و عدالت گريز ابزاري به نام پول است كه قرار بود زندگي ها را آسان تر كند!
درودبرشما.
اگراندك بهايي به نظرات كارشناسان درهررشته توجه مي گرديدوازاظهارنظرات افرادغيرمتخصص استفاده نمي شد،امروزشاهدچنين فجايعي درحق محيط زيستمان نبوديم.
از کاندیداهای ریاست جمهوری بپرسیم که راجع به معضل و مشکلاتی که سدسازی برای محیط زیست کشور ایجاد کرده چکار خواهند کرد.
جناب میریانی عزیز … اگر جواب می دهند، بپرسید! اما حتا اگر جواب هم ندادند باید آ«قدر بپرسیم تا یاد بگیرند که پاسخگو باشند.