ديروز همه آمده بودند … از «آونگ خاطره‌هاي ما» تا «دور روزگاران» … و از «سرباز زمين» تا «گرگ خاكستري» … حتا او كه همچنان ايستاده زير باران و هم او كه روزگاري آموزگار كلاس چهارم ابتدايي فرهاد ورهرام بوده است (رسول ابيضي) هم آمده بود … سعيد نبي با مستندات محيط زيستي‌اش، همايون امامي با كوله‌باري از تجربه‌اش در حوزه‌ي سينماي مستند، حسن نقاشي با نگاه منحصر به فردش در مستندهاي علمي فرهنگي، دكتر محمّدرضا نوروزي با پاسخ كوبنده‌اش به آنان كه فيلم را زيره به كرمان بردن قلمداد كرده بودند! و البته دوستان و همكاران ديگري از سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور، دفتر جنگلكاري و پارك‌هاي جنگلي، دانشگاه بقيه‌الله، مؤسسه توسعه مطالعات علمي، گروه مهندسين مشاور آبتين، روزنامه اعتماد، دبستان نرگس، سرجنگلداري چالوس، اداره كل منابع طبيعي گيلان، سازمان زمين‌شناسي كشور (مهندس مهدي شعباني) و البته مرد نامي جنگل، مهندس نصرتي (رييس جامعه جنگلباني ايران)؛ مديري كه عاشقانه جنگل را دوست مي‌دارد، همه آمده بودند تا تالار مؤسسه بيش از پيش پرشود.
در باره‌ي خلوت جنگل، پيش‌تر هم در همين تارنما نوشته‌ام، بي‌آنكه فرهاد ورهرام را بشناسم. خلوت جنگل، در شمار مستندهاي ماندگار سينماي ايران است كه بيننده‌ي خود را با اشتياق و – البته با حسرت – تا پايان قصه‌ي تلخ 40 دقيقه‌اي‌اش مي‌كشاند (فيلمي كه از جاذبه‌هاي بارز ديداري و افكت‌هاي تأثيرگذار شنيداري بسيار بهره برده بود). با اين وجود و به رغم تلخي حاكم بر فضاي فيلم، اين اثر هنرمندانه پر است از قاب عكس‌هاي بسيار زيبا و ناهمتا از چشم‌اندازهاي چهارفصل هيركاني در بهار، تابستان، پاييز و زمستان. فيلمي كه به بهانه‌ي طرح صيانت از جنگل‌هاي شمال، به معضل خروج دام روستاييان جنگل‌نشين مي‌پردازد و به زبان بي‌زباني هشدار مي‌دهد: آثار تخريبي فعاليت اين روستاييان محروم بر جنگل، به مراتب كمتر از اغلب طرح‌هاي به اصطلاح بهره‌برداري از جنگل است. موضوعي كه به خصوص براي همكاران چالوسي ما در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور بسيار گران آمده و به انتقاد از اين موضع فيلم پرداختند.
در مجموع اما مي‌شود اين همايش را يكي از پربارترين و متنوع‌ترين هم‌انديشي‌هاي سال‌هاي اخير مؤسسه دانست؛ نشستي كه بيش از سه ساعت در پيرامون يك فيلم 40 دقيقه‌اي بحث و بررسي آفريد و تقريباً هر كسي كه مايل به ابراز عقيده بود، اين مجال برايش فراهم شد تا سخن بگويد.
در اين ميان، منظري كه مينو صابري از آن به فيلم نگريسته بود، برايم جالب بود، او حتا پيكر نحيف گاوهاي دامداران جنگل‌نشين را نيز از نظر دورنداشته و آشكارا وجود اين ظرايف را مورد تمجيد قرار داده و به تحسين فيلم و كارگردان آن پرداخت.
افزون بر آن، حمايت مهندس نصرتي از محتواي فيلم برايم ارزشمند بود. ايشان با صداقت و عدالت در باره‌ي زبان انتقادي اين اثر سخن گفته و آن را تبلوري از واقعيت بيروني و نگاه مردم به عملكرد جنگلباني دانستند.
در حقيقت، اگر سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور مي‌توانست به توليد آثار فرهنگي، حرفه‌اي و خوش‌ساخت عنايت بيشتري كرده و در اين حوزه سرمايه‌گذاري بايسته مي‌كرد، شايد امروز چنين فاصله‌ي ژرفي را بين خود، هنرمند و مردم نمي‌ديد. در عين حال، نبايد از حق گذشت كه مهندس هادي‌زاده از سرجنگلباني چالوس، دفاع جانانه‌اي از همرزمان خود در اداره متبوعش داشت و كوشيد تا موازنه را برقرار سازد.
مؤخره:
– ملاقات با سيامك معطري كه از راهي بسيار دور (ايالت بوستون آمريكا) خود را به باغ گياه‌شناسي ملّي ايران رسانده بود، برايم سخت مغتنم بود.
– در گفتگوي كوتاهي كه با معاون پژوهشي مؤسسه و در حضور فرهاد ورهرام داشتم، پيشنهاد ساخت فيلمي به انگيزه‌ي تبيين امكانات ايران در حوزه‌ي انرژي خورشيدي و با مشاركت سانا داده شد كه با استقبال هر دو طرف روبرو گرديد.
– در پايان مراسم به همراه محمدرضا نوروزي و فرهاد ورهرام در منطقه‌ي خزري باغ گياه‌شناسي قدم زده و مروري بر خاطرات دور و نزديك ورهرام داشتيم. از جمله اينكه ايشان به همراه استاد محمّدرضا شجريان، هر دو كار خويش را در سال‌هاي آغازين دهه‌ي 50 شمسي در روابط عمومي سازمان جنگل‌هاي آن زمان آغاز كرده بودند!
– بانو صابري، به رغم بيماري و درد پا، تك و تنها خود را به تالار مؤسسه رساند و حضوري مؤثر داشت؛ حضوري كه حرمتش در نزد نگارنده هرگز خاك نخواهد خورد.
در همين باره:
– نگاه محمّد خسروشاهي به خلوت جنگل.
– روايت عليرضا آيينه‌چيان از خلوت جنگل.
آقای درویش عزیز بسیار علاقه مند بودم که در آنجا حضور پیدا می کردم و اقای فرهاد ورهرام و مستندش را می دیدم … ولی حیف که همیشه بی خبریم …البته استاد شاید تحویل هم نگیرند ما را …. من آقای ورهرام را به واسطه یکی از مستندهای ایشان که در مورد کوچ بختیاری ها در سالهای بسیار دور تهیه و ساخته شده بود می شناسم البته من آن را چند سال پیش به واسطه یک دوست دیدم ..جناب درویش متاسفانه در بین انجمن ها و گروههای سبز هیچ انسجامی وجود ندارد که همگی در این نشستها شرکت کنند ، در صورتی که اینجور نشستها برای محیط زیست و حیات وحش بسیار الزامیست .
به هر حال ممنون از گزارش خوبتان .
پاسخ:
جناب شيرازي عزيز
من متاسفم كه شما نتوانستيد يا با خبر نشديد و در همايش ما شركت نكرديد. اما خبر اين همايش و نمايش فيلم علاوه بر اينكه بر روي سايت خودم و انجمن قرار گرفته و گرين بلاگ نيز آن را منعكس كرده بود. از طريق خبرگزاري فارس و آفتاب نيز منتشر شده و افزون بر آن از طريق شبكه دوم سيما نيز اعلام شده بود. بنابراين تصديق مي فرماييد كه حداكثر تلاش براي اطلاع رساني شايسته صورت گرفته بوده است.
فكر كنم شما مدتي بوده كه دور اينترنت و تلويزيون و روزنامه و خبرگزاري را خط كشيده بوديد!
به هر حال اميدوارم در نشست هاي آينده بتوانم شما را از نزديك ملاقات كنم.
موفق باشيد.
با سلام و احترام.از لطف شما بینهایت ممنونم.سبز باشید.
پاسخ:
خواهش مي كنم … باز هم هر سه مناسبت را صميمانه تبريك مي گويم.
با تشکر از دعوت انجمن ، متاسفانه یک ماموریت ضروری اداری توفیق شرکت را از من گرفت .امیدوارم بتوانم با کمک دوستان فیلم را ببینم و از مشروح مذاکرات جلسه نقد و بررسی مطلع شوم . اگر از جلسه بحث ، فیلم گرفته شده باشد که عالی است .شاید نقدی بر فیلم نوشته و به شما تقدیم کنم ، اگر نشد نقد “یکی بر سر شاخ …” را می فرستم .
پاسخ:
سلام بر جناب جباري عزيز
مشتاقانه منتظر دريافت نقد ارزشمندتان هستم.
موفق باشيد.
سلام. خوبی . من فیلم خلوت جنگل رو دیدم. برامون تو دانشکده پخش کردن . منظورم دانشکده منابع طبیعیه . فیلم جالب و باحالی بود . خیلی خوب تونسته بود وضع زندگی مردم رو تو شمال نشون بده . این فیلم نشون میده که دلیل عمده تخریب جنگل های شمال وضع نامناسب اقتصادی مردم ایرانه . مردم وقتی پول ندارن که نون بخورن خوب مجبورن از منابع اطرافشون استفاده کنن دیگه . ولی اگه همین مردم نون داشته باشن که بخورن و مسئولین براشون کار جور کنن، هیچ وقت حاضر نمیشن جنگلی رو که توی اون بزرک شدن رو تخریب کنن .