🔴 بخش‌هایی از گفتگویم با ایرنا، هفت روز قبل از پایان سال ۱۳۹۷! 🔴
🇮🇷: @darvishnameh
*ایرنا: کارشناسان محیط زیست عامل اصلی پدیده گرد و غبار در خوزستان را سدسازی بی‌رویه اعلام کرده‌اند. اما شاهد هستیم که بعد از سیلاب اخیر در خوزستان، برخی‌ها در دفاع از سدها برآمده و این استان را مدیون سدهای بزرگ دانسته‌اند. آیا واقعا چنین است؟
🔻درویش: خوزستان در طول هزاران سال گذشته حیات و تمدن داشته است. وجود زادبوم‌هایی همچون چغازنبیل در شوش و ابنیه‌های تاریخی و باستانی در شوشتر و در بالادست، لالی و گتوند (که بخشی از آن در اثر ساخت سد گتوند نابود شد)، نشان می‌دهند که مردم خوزستان از دیرباز آموخته بودند که چگونه با سیل کنار بیایند و چگونه زندگی کنند. خوزستان حاصلخیزی دشت‌های خود را مدیون سیلاب‌هاست و اگر در این استان سیل نمی‌آمد، هرگز قطب کشاورزی کشور نمی‌شد. کیفیت زندگی مردم خوزستان مدیون بهبود زندگی تالاب‌هایی چون هورالعظیم، شادگان، بامدژ، میانگران و شیمبار است و آنها همیشه با سیلاب‌ها به حیات خود ادامه می‌دادند. از قضا از وقتی سدها را ساختیم، وضعیت خوزستان هر روز بدتر و بدتر شده است. ظرفیت گرمایی ویژه‌اش کاهش پیدا کرد و سیل‌هایش خطرناک‌تر شد. بنابراین اینکه بقای خوزستان را مدیون سدها بدانیم، در واقع آدرس اشتباه دادن است. در عین حال نباید یک نکته را نادیده بگیریم. خوزستان به دلیل اینکه سفره آب زیرزمینی ندارد و در بخش بزرگی از جنوب چون رسوبات ریزدانه دارد، عملا امکان ذخیره آب در آبخوان ها میسر نیست. در نتیجه ما برای تامین آب شرب خوزستان چاره‌ای جز سدساختن نداریم.
*ایرنا: معنی این گفته این است که همه سدها مضر نیستند و ما «سَد بد» و «سَد خوب» داریم؟
🔻درویش: همه سدها بد نیستند. هیچ چیزی را نباید مطلق نفی یا تایید کنیم. هر چیزی باید در جای خود مورد بررسی قرار گیرد. در برخی مناطق کشور هیچ راهی برای تامین آب شرب پایدار وجود ندارد جز آنکه مخازن قابل اطمینانی پیش‌بینی شود. اما به غیر از تامین آب شرب، یعنی برای تامین کشاورزی، صنعت و برق به هیچ عنوان نباید سدسازی کنیم. فقط در جایی که هیچ راهی برای تامین آب شرب وجود نداشته باشد باید سدسازی کنیم. به این معنی که اگر جمعیت خوزستان را پنج میلیون نفر فرض کنیم، نیاز آب شرب آنها ۵۰۰ میلیون مترمکعب خواهد بود. در حالی که اکنون ظرفیت سدهایی که در خوزستان ساخته شده دهها برابر این رقم است. نتیجه‌اش این شده که خوزستان تالاب‌های خود را به بهانه توسعه کشاورزی ناپایدار از جمله توسعه نیشکر از دست داده، هورالعظیم را تبدیل به میدان نفتی کرده و چشمه‌های گرد و خاکش افزایش پیدا کرده است. اینها مشکلات جدی ایجاد کرده، در حالی که خوزستان فقط با سد دز هیچ مشکلی در تامین آب شرب پیدا نمی‌کند و ساخت بقیه سدها به بهانه تولید انرژی برق یا توسعه کشاورزی و صنعت یک اشتباه فاحش بوده است. از دیرباز مردم در خوزستان کشاورزی می‌کردند و از محل حقابه رودخانه می‌توانستند کشاورزی خود را تامین کنند. ضمن اینکه آب شکلاتی رودخانه‌های خوزستان به مراتب حاصلخیزتر بود و می‌توانست مواد غذایی بهتری هم برای آبزیان فراهم کند.
*ایرنا: اما آنطور که پیداست، به نظر می‌آید بعد از سیل اخیر، شاهد خیز جدیدی برای سدسازی هستیم؟
🔻درویش: همینطور است. بعد از بارندگی‌های اخیر و اعلام هدر رفت بیش از یک میلیارد مترمکعب آبی که به خلیج‌فارس می‌ریزد، در واقع نوعی زمینه‌سازی است برای اینکه این تجارت همچنان به حیات خود ادامه دهد و این سدسازی‌ها رخ دهد.
*ایرنا: سدسازان می‌گویند اگر سدهای بزرگ خوزستان نبود، سیلاب‌ها خوزستان را تخریب می‌کرد.
🔻درویش: وقتی سد می‌سازیم به خودمان مغرور می‌شویم و تصور می‌کنیم دیگر مشکلی به نام سیل نخواهیم داشت. به همین دلیل به حریم و بستر طبیعی رودخانه‌ها از جمله کرخه، کارون، جراحی و زهره تجاوز و حریم آنها را تنگ می‌کنیم. این کار باعث می‌شود وقتی با سیلاب‌های با دوره برگشت ۵۰ و ۱۰۰ سال مواجه شویم، رودخانه گنجایش سیلاب را نداشته باشد و آب سرریز کند. بنابراین مشکل از طبیعت خوزستان نیست، بلکه مشکل از دستکاری‌های بشر است. اگر این دستکاری‌ها نبود، سیلاب‌ها همانند هزاران سال گذشته به مسیر خود ادامه داده و وارد هورالعظیم و شادگان و منطقه هندیجان می‌شد و نه تنها مشکلی بوجود نمی‌آورد، بلکه به پوشش گیاهی و غنای کیفیت آبزیان اضافه می‌کرد. سیل‌های حادثه‌خیز گناه رودخانه‌ها نیست، گناه تفکر سازه‌ای ماست. اگر قرار بود سیلاب آسیب وارد کند، سازه‌های آبی شوشتر که صدها سال است آب را تقسیم می‌کند تا حالا باید از میان رفته بود.
*ایرنا: بحث دیگری که موافقان سدها مطرح می‌کنند این است که می‌گویند، ادعای محیط‌زیستی‌ها برای حذف سدها، توهمی بیش نیست و هیچ کشوری در دنیا سدهای بزرگ خود را خراب نکرده است.
🖋 ادامه در:
http://www.irna.ir/fa/News/83242314