همان طور كه پيش‌تر هم اشاره شد، سرانجام در آخرين ماه فصل پاييز، برنامه راهبردي بيابان – چشم انداز 1404، پس از طي يك مسير پرفراز و نشيب كه بيش از دو سال به طول انجاميد، به سرمنزل مقصود رسيد و خوشبختانه مورد توجهي سزاوارانه قرار گرفت.
اينك، از آنجا كه محتواي اين برنامه قرار است به عنوان اصلي‌ترين مرجع راهبردي بخش تحقيقات و اجرا در پيشاني برنامه‌هاي موضوعي وزارت جهاد كشاورزي و نهادهاي مرتبط قرار بگيرد، محتواي كامل آن را بر روي تارنماي مهار بيابان‌زايي منتشر مي‌كنم:
– پيش‌گفتار (به قلم رییس موسسه)
به دنبال تأكيدات مقام عالي وزارت و پيگيري معاونين محترم ايشان در سازمان ترويج، آموزش و تحقيقات كشاورزي و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور، مقرر شد تا برنامه كلان و جامع راهبردي بخش بيابان براي يك افق 20 ساله و در راستاي تحقق اهداف بلند سند «چشم‌انداز ايران 1404» تبيين و ارايه شود. مسئوليت هدايت و راهبري اين برنامه بر عهده بخش تحقيقات بيابان مؤسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور قرار داشته و طي حكمي از سوي آقاي دكتر جعفر خلقاني، متولّي پژوهش در وزارت متبوع، اين مسئوليت بزرگ و خطير بر عهده مجري محترم، آقاي مهندس محمّد درويش قرار داده شده است. خوشبختانه در طول حدود دو سال گذشته، تعامل خوبي با بخش‌هاي مختلف اجرايي، آموزشي، ترويجي، پژوهشي، تشكل‌هاي مردم‌نهاد و رهبران جوامع محلي برقرار شد كه حاصل آن برگزاري 95 جلسه كميته راهبري، اجرايي، فرعي و كارگاه مشورتي با مجموع 1700 نفرساعت كار كارشناسي است. افزون برآن، در نگارش مجموعه حاضر، طي فراخواني اينترنتي، كوشيده شد تا دامنه‌ي افرادي كه مي‌توانند در اين برنامه مشاركت داده شوند، گسترش يافته و بدين‌ترتيب، نظر كاربران علاقه‌مند به موضوع در داخل و خارج از كشور نيز اخذ شد.
باشد كه اين كاوش و مداقه، راه دستيابي به ساز و كارِ آفرينش راهبردِ فزوني كارايي سرزمين و بهره‌وري پايدار از اندوخته‌هاي طبيعي ايران‌زمين را از منظر تدوين و تبيين اولويت‌هاي راهبردي آشكار‌تر و هموار‌تر ساخته و با بازگشايي منظرهاي ديگري براي نگريستن، انديشه‌سازان حوزه‌ي سياست، مديران و كلان‌نگران كشوري را به بازخواني دوباره‌ي پاره‌اي از ملاحظات راهبردي خويش ترغيب كند.
محمّدحسن عصاره
رئيس موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور
– ديباچه
بيابان، يكي از مهم‌ترين بوم‌سازگان‌هاي ايران است؛ بوم‌سازگاني كه نه‌تنها سهم قابل توجهي از مساحت كشور را به خود اختصاص داده، بلكه آشكارا بر ديگر بوم‌سازگان‌هاي كشور (جنگل، مرتع و تالاب) اثر گذاشته و آنها را متأثر مي‌سازد. بنابراين، نه بايد و نه مي‌توان از چنين پهنه‌اي در برنامه‌ريزي‌ها و كلان‌نگري‌هاي مديريت كشور صرف‌نظر كرد.
چنين است كه مجموعه‌ي حاضر جان مي‌گيرد؛ مجموعه‌اي كه كوشيده است با نگاهي همه‌سونگر و فرابخشي و با لحاظ منافع همه‌ي گروه‌هاي ذينفع در اين عرصه، برنامه‌اي مدون و اولويت‌هايي راهبردي را براي به بيشينه رساندن مزيت‌هاي منحصر به فرد اين پهنه‌ي گسترده فراهم آورد. دستاوردي كه بي‌شك اميد به ثمربخشي برنامه‌هاي بلندمدت پيش‌بيني شده در هر چهار قلمرو پژوهش، اجرا، آموزش و ترويج مرتبط با بيابان و مهار بيابان‌زايي را در بين اساتيد، پژوهشگران و كارشناسان تصميم‌ساز افزايش خواهد داد و بدين‌ترتيب، كارمندان اميدوار، با خلاقيتي بيشتر و تواني افزون‌تر، كارآمدي پايدارِ سازمان متبوع خود را تضمين مي‌كنند.
اينك ضمن سپاس از همراهي و تعامل سازنده‌ي بسياري از صاحبنظران و متخصصيني كه پيش‌تر نامشان قيد گرديد، به ويژه يكايك همكاران عزيز در بخش تحقيقات بيابان (از جمله آقايان مهندس سيد جعفر سيّد اخلاقي و دكتر سيّد عطا رضايي) و دفتر امور بيابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور، به خصوص آقاي مهندس علي‌محمّد طهماسبي بيرگاني (دبير محترم كميته‌ي فني آن دفتر)، پيشاپيش دست تمامي پژوهشگران، كارشناسان و ديگر علاقه‌منداني را مي فشارم که با دقت نظر در محتواي مجموعه‌ي حاضر و طرح ديدگاه ها و نگره هاي انتقادي و سازنده‌ي خويش، توان زيست‌پالايي اين برنامه را براي ويرايش‌هاي بعدي ارتقاء مي‌دهند. همچنين جا دارد از همراهي و مشاركت فعال آقايان مهندس ناصر مقدسي، معاون محترم مناطق خشك سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور و دكتر مهدي فرح‌پور (معاون محترم پژوهشي مؤسسه متبوع) و حضور مؤثرشان در اغلب جلسات كميته‌ي راهبري برنامه قدرداني كنم. نهايت آن كه از رييس محترم مؤسسه، جناب آقاي دكتر محمّد حسن عصاره كه اين امكان و فرصت را براي نگارنده فراهم آوردند تا در تهيه‌ي اين سند ارزشمند راهبردي، نقش داشته باشم، بي‌نهايت سپاسگزار بوده و اميدوارم كه حاصل كار شايسته‌ي اين اعتماد بوده باشد.
محمّد درويش
مجري برنامه راهبردي بيابان
پاييز 1387
توضیح: نمایه سند را می توانید اینجا ببینید.
ادامه دارد …
با عرض سلام وخسته نباشید خدمت شما و تشکر از تمامی زحمات واقدامات ارزشمندی که برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی به خصوص بیابان تقبل کرده اید
می خواستم سوال کنم که در این برنامه به واحد تقیقات مثل دانشکده های منابع طبیعی بها داده شده است یا نه
و جایگاه و نقش تعداد بیشمار دانشجوی منابع طبیعی و بخصوص دانشجویانی که در رشته هایی مثل مدیریت بیابان هستند کجاست آیا انها هم نباید در این برنامه سهمی داشته باشند و کاری انجام دهند پس اینهمه درس حواندن و مفاله دادن برای چیست چرا کارهایی که ما در ایران انجام می دهیم اجرایی نیست و نمی شود چرا ما دانشجویان باید از واحد هایی اجرایی چدا باشیم و تحقیقی که انجام می دهیم صرفا برای درآوردن مقاله باشو و بعد رها شود بدون اینکه ببینیم آیا در شرایط عرصه قابل احرا است یا نه و همان نتایج آزمایشگاهی را ارائه می دهد.
با تشکر از شما
یک دانشجوی مدیریت بیابان و دوستدار بیابان