نقشه‌ای که ملاحظه می‌کنید، پراکنش مکانی چشمه‌های تولید گرد و خاک را در منطقه‌ی بین‌النهرین در سال گذشته نشان می‌دهد؛ همان طور که آشکار است، برخی از این چشمه‌ها در کشورهایی چون ترکیه، عربستان، کویت، اردن و ایران قرار دارد. امّا اغلب این مراکز ناپایدار در عراق و سوریه مستقر هستند. ابعاد فاجعه هنگامی ملموس‌تر می‌شود که پراکنش و وسعت این چشمه‌های تولید گرد و خاک را با نقشه سال 1368 مقایسه کنیم – در یادداشت قبلی – تا دریابیم که چه فاجعه‌ای در کشور همسایه‌ی غربی ما بعد از پایان جنگ تحمیلی ایشان بر علیه ایران رخ داده است!
تو گویی واقعاً دست خدا صدا ندارد و خشم و آه میلیون‌ها ایرانی اینگونه سرذزمین عراق را به گرانیگاه عمده‌ی تولید گرد و خاک و ریزگرد بدل ساخته است!
با این وجود نباید دست روی دست نهاد و همچنان نظاره‌گر این فاجعه‌ی کم‌نظیر محیط زیستی بود؛ چرا که بازخوردهای نامیمون آن، فقط به درون مرزهای عراق محدود نخواهد شد.
به هر حال آنچه که از این پژوهش بدست می‌آید این است که:
• رسوبات ريزدانه كف درياچه‌هاي محلي واقع در كشور عراق، رسوبات برجاي مانده در پيچانرودهاي خشك، كفه‌هاي رسي- سيلتي و نواحي بياباني واقع در كشورهاي منطقه از جمله، منشاءهاي اصلي توليد گرد و غبار و شنهاي روان در اين منطقه به شمار مي‌آيند.
• كانونهاي توليد گرد و خاك در عراق، سوريه، عربستان سعودي، مناطقي از ايران و جنوب تركيه به ترتيب از كانونهاي مهم و تاثيرگذار بر توفانهايي هستند كه بر مناطق جنوبي و جنوبغربي ايران تأثير مي‌گذارند.
مناطق واقع در بين النهرين از مناطق عمده مشاركت‌كننده در توليد گرد و غبار هستند.
• فعاليت و تاثيرتوفان‌هاي گرد و غبار از اواخر زمستان 1384 ظاهر شده و در سال 1385 تقريبا فروكش كرده و مجددا در سال 1386 شدت يافته است.
• شدت وقوع توفانها و فراواني آنها در سال 1387 به اوج خود رسيده است (البته نتایج این تحقیق سال 1388 را پوشش نمی‌‌دهد، وگرنه به نظر می‌رسد، وخامت اوضاع همچنان روندی صعودی را طی می‌کند).
• استان خوزستان و نواحي مرزي تا شهرايلام به ترتيب بيشترين تجربه وقوع توفان گرد و غبار در سال 1387 داشته اند
• اوج فراواني توفانها در انتهاي فصل بهار و تابستان بوده است.
• به نظر مي‌رسد مجموعه عوامل نظير تغيير اقليم و افزايش سرعت توفانها و به هم خوردن سطح خاكهاي حساس به فرسايش در اثر توفانهاي سالهاي اخير و تردد بيش از حد وسايل نقليه اعم از نظامي و غيرنظامي در كشور عراق و به طور كلي دخالتهاي غير مسئولانه انسان در طبيعت سبب شدت گرفتن توفانهاي گرد و غبار در منطقه شده است.
• در نتيجه لازم است اقدامات اساسي در قالب طرحهاي مقابله با بيابان‌زايي، كنترل فرسايش بادي در كانونهاي بحران به عمل آيد.
– پيشنهادات:
– با توجه به اهميت اين پديده و نقش آن در سلامتي و بهداشت مردم و همچنين خسارات اقتصادي و زيست محيطي كه به بخش عظيمي از كشور وارد مي‌کند، به منظور كنترل ، كاهش و حل اين مشكل موارد زير پيشنهاد ميشود:
• بازديد از مناطق منشاء و مناطق تحت تاثير و نمونه برداري از نهشتههاي منابع توليد گرد و غبار و بررسي شرايط و اقداماتي كه منجر به بروز شرايط فعلي شدهاند و همچنين بررسي طرحهاي مورد نظر دولتهاي محلي، بررسي راهحلهاي ممكن و بالاخره كامل كردن اين مطالعات و ارایه گزارش نهايي
• ايجاد هماهنگيهاي لازم با وزارت خارجه براي برقراري ارتباطات علمي و ديپلماتيك لازم با كشورهاي ذيربط منطقه
• تشكيل يك ستاد براي پيشنهاد و هماهنگي پزوژههاي اجرايي لازم در كشورهاي ذيربط
• اقدام براي ايجاد هماهنگيهاي لازم با معاونتهاي ذيربط وزات متبوع به منظور انجام اقدامات لازم براي اراضي كشاورزي و منابع طبيعي واقع در مناطق آسيب ديده
• اخذ اعتبارات لازم در سازمانهاي بينالمللي از قبيل سازمان بهداشت جهاني، فائو، كنوانسيون بينالمللي مقابله با بيابان‌زايي و . . .
مؤخره:
اخیراً وزیر خارجه ایران در اجلاس سازمان ملل متحد به همین موضوع اشاره کرده و خواستار کمک‌های مالی و فنی سازمان‌های بین‌المللی ذیربط برای مهار بحران ریزگردها در منطقه شده است.
امید که از این رخدادهای تلخ، تمامی مردم منطقه درس گرفته و دیگر به هیچ قیمتی آتش جنگ و تجاوز را بر شمیم صلح و دوستی ترجیح ندهند.
در همین باره:
– در باره این دو تصویر از قدیمی‌ترین پل معلق ایران بر روی کارون!
– سابقه وقوع و منشاء توفانها در جنوب غرب ایران – ۲
– جنایت امروز صدام حسین در تهران!
– خدمتی که خس و خاشاک به استاد کردوانی کرد!
– سهم ایران در تشدید شتاب خطرناک بیابان‌زایی در عراق!
– هشدار! آب فرات دوباره نصف شد؛ ترک‌ها مقصر هستند یا سوری‌ها؟
– راهکارهایی برای برون رفت از کابوس غبارآلودگی آسمان آبی ایران
– حرف‌ها را زده‌ایم؛ حالا هنگام عمل است!
– طغیان خس و خاشاک امروز، نتیجه بی‌توجهی به هشدار تاریخی دیروز!
خیلی جالب بود
اتفاقا من همیشه می خواستم چنین تحلیلی را همین طور فهرست بندی شده از زبون شما بشنوم ,من با اجازه قسمت هایی از متن را سیو کردم.
سلام جناب آقاي دكتر درويش
زحماتتون واقعا قابل تقدير است. با اجازه تان از نوشته هاتون استفاده كردم (البته با ذكر منبع) انشاءا… بتونيم از حضورتون در پروژه هاي ملي استفاده كنيم.
موفق و مويد باشيد