به دنبال انتشار نقشه‌های خشکسالی کشور مربوط به 5 ماهه‌ی نخست سال آبی جاری، یکی از هموطنان عزیز مازنی‌ام به نام محمّد عرفان، پرسش تأمل‌برانگیزی را مطرح کرده و نسبت به قرارگرفتن مناطق زادگاهی‌اش (بابل، قائم‌شهر و ساری) در شرایط خشکسالی خفیف ابراز تردید کرده بود. موضوع را با دکتر خداقلی، رییس پایگاه خشکسالی اصفهان، تلفنی مطرح کردم و خواستار پاسخ تکمیلی ایشان شدم.
اینک ضمن سپاس مجدد از مرتضی خداقلی عزیز و همکارانش که در روز تعطیل پاسخ محمّد عرفان گرامی را تهیه و ارسال کردند، متن توضیحات ایشان را درج میکنم.
عرفان عزیز باسلام و تشکر از اظهار نظر جنابعالی
به منظور رفع ابهاماتی که در مورد نقشه‌ها و اطلاعات داشتید، مطالبی اجمالی برای اطلاع جنابعالی ارایه می‌شود :
به طورکلی برای ترسیم نقشه‌های خشکسالی از آمار ایستگاه‌های هواشناسی سینوپتیک که از آمار بسیار دقیق و قابل اعتمادی برخوردارند، استفاده می‌شود. آمار نقطه‌ای ایستگاهها (آمار بارش) با یکی از روش‌های زمین‌آمار ((Geostatistics به داده‌های پهنه‌ای تبدیل می‌شوند. با تولید داده‌های پهنه‌ای، امکان ترسیم خطوط هم باران و یا کلاس‌های خشکسالی مقدور می‌گردد. نقشه‌های ترسیم شده با این روش و در این مقیاس از دقت بسیار بالایی برخوردار است. اگرچه دقت نقشه‌ها کاملن متأثر از تراکم نقاط داده مند(ایستگاهها) است.
عرفان عزیز در استان زیبای مازندران تعداد 13 ایستگاه سینوپتیک به نام‌های بابلسر، رامسر، نوشهر، قراخیل، ساری، آمل، سیاه بیشه، دشت ناز، کیاسر، آلاشت، پل سینه، گلوگاه و بندر امیر وجود دارد و از نظر تراکم ایستگاه احتمالن استان مازندران از بیشترین تراکم در سطح کشور برخوردار است. از این تعداد ایستگاه، برخی در سالهای اخیر احداث شده و فاقد آمار طولانی است. بنابراین در این گزارش از ایستگاه‌های رامسر، نوشهر، بابلسر، قراخیل، ساری و آمل استفاده شد. آمار بارش این ایستگاهها در جدول زیر درج شده است:
همانطور که ملاحظه می‌شود، تغییرات بارش طی 5 ماه گذشته نسبت به دراز مدت آن در مناظق مختلف استان تفاوت چشم‌گیر دارد. بارش سال آبی جاری ایستگاه ساری 517 میلی‌متر و حدود 32 درصد از بارش دراز مدت آن که معادل 392 میلی‌متر است، بیشتر می‌باشد. در مقابل منطقه رامسر با کاهش 42 درصد نزدیک به شرایط خشکسالی شدید قرار دارد.
به طورکلی مناطق شرق استان شرایط ترسالی و مناطق غرب با خشکسالی مواجه‌اند. شهرهای ساری و بابلسر به ترتیب در شرایط ترسالی متوسط و خفیف قرار دارند (کاملن نظر شما را تأیید می‌کند) در حالی که در مناطق مرکزی (آمل) بارش در حد متوسط دراز مدت و به سمت غرب خشکسالی ظاهر می‌شود؛ به طوری که مناطق نوشهر و رامسر به ترتیب با خشکسالی خفیف و متوسط مواجه‌اند.
در نهایت عرفان عزیز متوسط حسابی آمار بارش ایستگاه‌های استان مازندران با حدود 8.3 درصد کاهش نسبت به دراز مدت آن در طبقه خشکسالی خفیف قرار می‌گیرد. البته برخی منابع این میزان کاهش را معادل وضعیت نرمال منظور کرده‌اند. امیدوارم در گزارش‌های آینده با کمک کارشناسان محترم پایگاه و خانم مهندس یغمایی از میانگین وزنی داده‌ها (داده‌های پهنه‌ای شده) به جای میانگین حسابی که از دقت بالاتری برخوردار است، استفاده شود. اگرچه با این تراکم و پراکنش نسبتن مطلوب ایستگاهها در استان شما، احتمالن تفاوت محسوسی به چشم نخواهد آمد.
مرتضی خداقلی
جناب آقای درویش
از اینکه به موقع وضعیت خشکسالی در ایران عزیزمان را در اختیار ما قرار می دهید صمیمانه از شما سپاسگزارم
به امید اینکه شاهد روزگاری سبز در کل کشورمان باشیم
وظيفه است بانو … سپاسگزار توجه و همراهي شما هستم.
همچنين بايد از پاسخگويي ستايش برانگيز دكتر خداقلي عزيز قدردان باشيم.
درود بر مرتضی خداقلی عزیز که اینگونه مسئولانه به پرسش هم وطن شمالی مان عرفان عزیز عنایت داشتند. خدا قوت هم دانشگاهی عزیز …
واقعن درود …
هومان عزیز
دیده بان شجاع طبیعت بختیاری از لطف شما و درویش دوست داشتنی تشکر می کنم
واقعیت اینه که ما صرفا نقشه ها رو ترسیم می کنیم و انتخاب عنوان و تحلیل ها ی کارشناسانه و با نوشتار ویژه محمد درویش آن را در قابل اراده در مهار بیابان می کند.
هومان عزیز انتقاد و تردیدهایی که آقای عرفان مطرح کردند باعث شد تا ما تصمیم بگیریم برای ترسیم نمودارهای مقایسه استان ها بجای میانگین حسابی از میانگین وزنی یعنی همان داده هایی که برای ترسیم نقشه ها بکار گرفته می شود استفاده کنیم همانطور که اطلاع دارید در این شرایط میانگین بدست آمده متناسب با قلمرو هر ایستگاه محاسبه می شود و از دقت بالاتری برخوردار است. به نظر می رسد تغییرات اقلیمی در سالهای اخیر باعت تغییرات زیاد در توزیع بارش حتا در سطوح محدود شده است(البته من تحقیقی در این راستا انجام نداده ام) بطوریکه در ایستگاههایی که در یک اقلیم رویشی قرار دارند و از نظر مسافت هم فاصله زیادی ندارند در یک بازه نسبتا طولانی(5 ماه) تفاوت زیادی در میزان حجم بارش نشان می دهند نمونه آن رامسر و ساری و یا استان چهارمحال با مساحت حدود 1.6 میلیون هکتار میزان ریزش های جوی از مهرماه تا پایان بهمن ماه سال جاری در کوهرنگ 10 درصد کاهش اما در شهرهای شهرکرد، بروجن و لردگان به ترتیب 87 ، 52 و 12 درصد افزایش دارد و در نهایت متوسط بارش ایستگاهها این استان را بعنوان مرطوب ترین استان کشور معرفی می کند. بنابراین برای رفع ابهامات برای خوانندگان مهار بیابان توضیحات فوق ضروری بود.
راستی هومان من از خوانندگان همیشگی وبلا گتون هستم واز اینکه یک دیده بان شجاع از طبیعت زیبای زاگرس و تالاب گندمان و … حفاظت می کند بسیار خوشحالم. مدتی است هر زمان نام “گندمان” می آید چهره مصمم “هومان” نیز در ذهن من نقش می بندد.
درود بر مرتضی عزیز
باور کن همیشه به دوستانی قدیمی هم چون شما و محمد افتخار کرده ام و واکنش شما به تردید عرفان عزیز خواننده مهاربیابان زایی برایم آموزنده و غرورآفرین بود. کار مشترک شما و درویش در این زمینه ستودنی است و همواره در جلسات مورد استنادم بوده است. زنده باشی دوست قدیمی
متشکرم هومان عزیز
شاید یکی از دستاوردهای دلپذیر مهار بیابان زایی همین باشد که می تواند سبب بازیابی و نزدیکی بیشتر دوستان 20 ساله را فراهم آورد! نه؟
درود بر هومان و مرتضای عزیز …
همینطوره
و درویش کانون این دوستی هاست
زنده باشي مرتضي جان …
و كاش بداني – و مي دانم كه مي داني – كه براي گرم ماندن كوره ي اين كانون چقدر هزينه داده و البته خواهم داد.
زيرا به آرمانم عميقن ايمان دارم و يقين دارم كه سرانجام معجزه رخ خواهد داد.
خیلی خوشحالم و این سعادت را مدیون مهاربیابان زایی می دانم. زنده باشی محمد خوب
درود بر هومان عزیز … در حقیقت باید این سعادت را مدیون بیل گیتس و شرکا (شاید هم رقبا!) بدانیم! نه؟
با سلام
از شما خواهش میکنم به من در پیدا کردن آمار دبی رسوب ایتگاه ولیک بن وزه آبخیز کسیلیان کمک کنید
با تشکر