تازه‌ترین تحلیل‌های منتج از داده‌های هواشناسی که توسط همکاران شریفم در پایگاه مدیریت خشکسالی استان اصفهان تهیه شده است، نشان می‌دهد که میزان ریزش‌های آسمانی در طول خردادماه 1389 به طرز چشمگیری کاهش یافته است. واقعیتی که بار دیگر غول خشکسالی را مهیب‌تر از هر زمان دیگری به رخ ایرانیان کشیده! آن هم در سالی که از آن با عنوان گرم‌ترین سال کره‌ی زمین از سال 1880 میلادی (زمان آغاز اندازه‌گیری علمی داده‌های هواشناسی در جهان) تاکنون یاد می‌شود. فقط کافی است بدانیم که همین امروز، یعنی هفدهمین روز از تیرماه 1389، دست‌کم نیمی از قلمرو پهناور کشور دارد دمایی بیش از 40 درجه‌ی سانتی‌گراد را تحمل می‌کند که بی‌سابقه است. حال در چنین شرایطی، نقشه‌های خشکسالی ایران از مهر 1388 تا پایان خرداد 1389 هم خبرهای خوشی برای ما ندارند! به نحوی که گستره‌ی مناطقی که کمتر از میانگین درازمدت سالانه از موهبت باران برخوردار بوده‌اند به 67 درصد قلمرو سیاسی وطن می‌رسد؛ نسبتی که در مقایسه با ماه قبل از آن، سه درصد افزایش یافته است. البته در این میان، روزگار مردم ایلام و سرپل ذهاب، حتا مرطوب‌تر و پرباران‌تر از ماه قبل شده و به بیش از 60 درصد میانگین درازمدت رسیده است؛ در حالی که از آن سو نیز، مردمان کرمان و سیرجان هم از خشکسالی متوسط وارد خشکسالی بسیار شدید شدند! با این وجود، بیشترین تنش را مردمان قم تحمل کرده‌اند که 43 درصد از میزان نرمال سالانه، کمتر بهره‌مند شده‌اند و درعوض همشهری‌های ستارخان و باقرخان عزیز با 45 درصد افزایش از میانگین درازمدت سالانه، عنوان خیس‌ترین استان کشور را به خود اختصاص داده‌اند. همین نکته، یعنی استمرار ریزش‌های مناسب بارندگی در غرب و شمال غرب کشور سبب شده که مجموع کل ریزش‌های آسمانی کشور در طول 9 ماه‌ی اخیر به 321 میلی‌متر برسد؛ در حالی که میانگین درازمدت آن در چنین زمان مشابهی، 311 میلی‌متر بوده که 2 درصد افزایش را تأیید می‌کند.
اینک توجه خوانندگان عزیز مهار بیابان‌زایی را به مشروح این گزارش جلب می‌کنم که بیش از همه موجودیت و استمرارش را باید مدیون دکتر مرتضی خداقلی عزیز بداند.

پایش وضعیت خشکسالی ایران در سال آبی جاری (مهرماه 1388 تا پایان خرداد‌ماه 1389 )
بررسی مطالعات انجام گرفته در پایگاه مدیریت خشکسالی استان اصفهان و همچنین پایش و تحلیل آخرین نقشه‌های خشکسالی تهیه شده توسط کارشناسان این پایگاه تا پایان خرداد ماه 1389 نشان از افزایش نسبی مناطق مواجه با خشکسالی نسبت به ماه گذشته (پایان اردیبهشت‌ماه 1389) دارد. مطابق بررسی‌های انجام گرفته، حدود 67 درصد از مساحت کشور، بارشی کمتر از میانگین دراز مدت آن دریافت کرده است و در حقیقت خشکسالي خفيف تا بسيار شديد در این مناطق حاکم است (نمودار شماره 1). به طور خلاصه وضعیت خشکسالی در ایران طی این مدت به شرح زیر است:
خشکسالی بسیار شدید (کاهش بیش از 60 درصد از بارش نرمال) به طور پراکنده در شهرستان‌هایی مانند کرمان، رفسنجان، انار و شهربابک (استان کرمان) بروز یافته است. قسمت اعظم استان‌های فارس (لار، داراب، فسا، شیراز و زرقان)، یزد (بافق و یزد)، بخش‌هایی از استان‌های کرمان (بافت)، هرمزگان (بندرعباس و بندر لنگه)، شهرستان‌های زهک و زابل (سیستان و بلوچستان) و نهبندان (خراسان جنوبی) شاهد خشکسالی شدید (کاهش 45 تا 60 درصد بارش نرمال) طی این مدت بوده‌اند.

کل استان بوشهر (بوشهر و کنگان)، نیمه جنوبی استان خراسان جنوبی (بیرجند و قائن)، بخش‌هایی از استان یزد (طبس و رباط)، بخش‌های وسیعی از استان فارس (اقلید، آباده)، شهرستان‌های فردوس و بشرویه (خراسان رضوی)، طبس و رباط (یزد) و خوروبیابانک (اصفهان) خشکسالی متوسط (کاهش 20 تا 45 درصد بارش نرمال) را طی این مدت پشت سر گذاشته‌اند. گستره وسیعی از کشور (6/26 درصد) در شرایط خشکسالی خفیف قرار گرفته که این مناطق شامل کل استان‌ قم، مناطقی از استان‌های خراسان رضوی، سمنان، گرگان، گیلان، تهران، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان بوده است.
طی این بازه زمانی حدود 33 درصد کشور بارشی بیش از میانگین دراز مدت خود دریافت کرده است که نسبت به ماه قبل 3 درصد از سطح این مناطق در کشور کاسته شده است. در این رابطه مناطقی که افزایش  تا 20 درصد از بارش نرمال داشته‌اند شامل کل استان چهارمحال و بختیاری، قسمت اعظم استان‌های خوزستان مرکزی، بخش‌هایی از استان‌های لرستان، تهران، گیلان، گرگان، نیمی از خراسان شمالی و شهرستان‌های قوچان در خراسان رضوی و سراوان و ایرانشهر(سیستان و بلوچستان) است.
در بخش‌هایی از استان‌های مازندران، قزوین، همدان، لرستان و سیستان و بلوچستان افزایش 20 تا 45 درصد از بارش نرمال را شاهد بوده‌ایم. ترسالی شدید در بخش‌های غربی و شمال غربی کشور درکل استان‌های کردستان و زنجان، قسمت اعظم استان همدان، نیمی از استان اردبیل و کرمانشاه، نیمه جنوبی آذربایجان شرقی و بخش‌هایی از استان‌های آذربایجان غربی، لرستان و ایلام و مازندران دیده می‌شود. افزایش بیش از 60 درصد بارش نرمال تنها در شهرستان‌های پارس‌آباد (اردبیل)، سراب، تبریز و جلفا (آذربایجان شرقی)، ارومیه، خوی و ماکو (آذربایجان غربی) قابل ملاحظه بوده است.

در نهایت نهبندان و بندرعباس با حدود 70 درصد کاهش بارندگی و مرند با بیش از 90 درصد افزایش بارش نسبت به میانگین درازمدت به ترتیب کم‌باران و پرباران‌ترین نقاط کشور طی این مدت بوده‌اند.
مقایسه میزان بارش دریافتی استان‌های مختلف کشور نسبت به میانگین دراز مدت آن در بازه زمانی ابتدای مهر ماه تا پایان خرداد‌ماه 1389 در نمودار 3 نشان داده شده است. این مقایسه که صرفاً بر اساس آمار ایستگاه‌های سینوپتیک و بصورت حسابی محاسبه شده است، تغییرات بسیار شدید میزان بارش دریافتی در استان‌های مختلف را نشان می‌دهد. استان قم (با دارا بودن تنها یک ایستگاه سینوپتیک) با کاهش حدود 43 درصد نسبت به میانگین دراز مدت، خشک‌ترین استان و آذربایجان شرقی (تبریز، اهر، مراغه، سراب، میانه، مرند، جلفا، سهند) با حدود 45 درصد افزایش نسبت به میانگین دراز مدت، پربارش‌ترین استان محسوب می‌شوند. در مجموع میانگین حسابی آمار بارش ایستگاه‌های سینوپتیک کل کشور از ابتدای مهر تا پایان خرداد ماه سال جاری معادل 321 میلی‌متر است که نسبت به آمار بلند مدت آن (311 میلی‌متر) حدود 2 درصد افزایش داشته است.  نمودارهای4 الی 7 تغییرات بارش را به صورت تجمعی و نیز به تفکیک ماه در بازه زمانی مهرماه 1388 تا پایان خرداد 1389در سطح کشور و استان اصفهان نشان می‌دهد.
به طورکلی این نکته حائز اهمیت است که گرچه از ابتدای سال آبی جاری (مهرماه 1388) تا پایان خرداد ماه برخی از نقاط کشور بارشی بیش از میانگین دراز مدت دریافت کرده‌اند، ولی ارزیابی و تحليل وضعیت خشکسالی فقط محدود به وضعیت حال نیست، بلکه عواملي چون شرايط حاکم بر ميزان رطوبت خاک و ذخاير آب‌هاي سطحي و زيرزميني سال قبل در تعيين ميزان شدت خشکسالي مؤثر هستند. همچنین معضل درجه حرارت و افزایش آن در سال جاری نسبت به سال قبل و کاهش ریزش‌های جامد حتی در مناطق مرتفع و کوهستانی، باعث افزایش تبخیر بارش‌های دریافتی و در نتیجه کاهش میزان رطوبت خاک، منابع آب و ذخیره آب سدها به طور قابل توجهی می‌گردد (معضلی که اینک در بام ایران – استان چهارمحال بختیاری آشکارا خود را نشان می‌دهد). در مجموع اثرات مخربی که خشکسالی سال‌های 86 و 87 بر بسیاری از بخش‌های کشور داشته، همچنان به قوت خود باقی است.

وضعیت خشکسالی استان اصفهان تا پایان خرداد ماه  1389
بررسی نقشه وضعیت خشکسالی استان تا پایان خرداد ماه 1389نشان می‌دهد که درصد مناطقی با مجموع بارندگی کمتر از میانگین درازمدت به حدود 51 درصد می‌رسد که نسبت به ماه گذشته (پایان اردیبهشت ماه 1389) 4 درصد خشکسالی افزایش داشته است.
بررسی نقشه پایش خشکسالی استان نشان می‌دهد در هیچ یک از نقاط استان، بارش بیش از 45 درصد کاهش نداشته است، بنابراین خشکسالی بسیار شدید و شدید ملاحظه نمی‌گردد. در شرقی‌ترین نقطه استان (خوروبیابانک) و آران و کاشان در شمال استان، خشکسالی متوسط دیده می‌شود. قسمت‌های وسیعی از استان (8/38 درصد) در بخش‌های چوپانان، نطنز، میمه، گلپایگان، خوانسار و حنا در جنوب استان خشکسالی خفیف (کاهش کمتر از 20 درصد از بارش نرمال) دیده شد.
مساحت قابل توجهی از استان (8/41 درصد) شامل نواحی چادگان، فریدن و فریدونشهر (در غرب استان)، سمیرم، ورزنه، شاهین شهر، تیران و نایین تا پایان خرداد ماه 1389 شاهد افزایش بارشی تا 20 درصد از بارش نرمال بوده‌اند. شهرضا، دهاقان، مبارکه، زرین‌شهر، فلاورجان و خمینی‌شهر طی این مدت افزایش بارشی در حدود 20 تا 45 درصد از بارش نرمال را تجربه کرده‌اند. افزایش 45 تا 60 درصد بارش نرمال صرفاً در شهر اصفهان مشاهده شده است.
در نهایت خوروبیابانک با حدود 34 درصد کاهش بارندگی و اصفهان با 60 درصد افزایش بارش نسبت به میانگین درازمدت به ترتیب کم‌باران و پرباران‌ترین نقاط استان طی این مدت بوده‌اند.