فردا از ساعت 8 صبح در شبکه چهارم سیما، در طلوع هفتاد و پنجم به لوت سلام می‌دهیم؛ زیباترین، اسرارآمیزترین، بکرترین، گودترین و سوزان‌ترین دشت خاموش ایران که البته انگار زیاد هم خاموش نیست! در برنامه فردا، بهمن ایزدی،  رئیس هیات مدیره کانون سبز فارس به همراه دکتر ناصر مشهدی، معاون مرکز تحقیقات بین المللی بیابان دانشگاه تهران و مهندس جعفر صبوری، کارشناس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مهمان ما هستند تا از دستاوردهای یکی از مهیج‌ترین و بیادماندنی‌ترین سفرهای علمی‌// تحقیقاتی خویش به ژرفای لوت سخن بگویند.  شماره پیامک 3000044 همچنان پل ارتباطی برنامه با شما خوبان است.

    ساختار طبیعی تشکیلات بیابان لوت، انحصاری ترین عارضه طبیعی بوم سازگان های بسیار گرم وخشک در فلات ایران است وهمین ویژگی موجب شده برخی از پدیده های طبیعی آن بیابان دردنیا نیزمنحصر بفرد باشند. از جمله ساختارهای طبیعی بیابان لوت ، سازه های طبیعی کلوت ها است. گستره کلوت هابرجسته ترین تشکیلات لوت است و مرتفع ترین کلوت ها رادربرگرفته وموجب شده امتیاز رکورد جهانی بلند ترین کلوت، منحصرا به بیابان لوت ایران اختصاص یابد.

    ناحیه کلوت ها با وسعتی حدود یازده هزار کیلومتر مربع ، دربخش وسیعی ازغرب بیابان لوت گسترش یافته، جهت اصلی و پیکر کلی ناحیه کلوت ها،از شمال غرب به سوی جنوب شرق به طول حدود140 کیلومتروعرض های متغیراز 40 تا 70 کیلومتردرخط مستقیم هوایی استقراریافته اند.تشکیلات طبیعی کلوت ها بطورکلی از جنس رس می باشد که در میان آنهاترکیبات گچ ومارن نیز وجود دارد. درخصوص نحوه شکل گیری کلوت ها ، نظرات گوناگونی ارائه شده ،اما تعدادی از محققین غربی از جمله بوبک درسال1937 م ، رایت درسال 1961 م ، الرس در سال 1969م ودرش درسال1948 م ، پدیده کلوت ها را مربوط به تغییرات شدید آب و هوایی بین دوران مرطوب اول و دوم یخبندان ، که کره زمین دچار تغییرات شدید آب وهوایی گردیده بود ، می دانند. بنابراین آب و باد مهم ترین عوامل ایجاد فرسایش درآن ناحیه ونهایتا خلقت کلوت ها می باشند.
بطور متوسط اختلاف ارتفاع سطح کریدورها و دالانهای مابین کلوت ها تا فراز پشته کلوت ها حدود هشتاد متر می باشد و موجب شده تا اشکال کلوت ها که عموما به صورت قایق و کشتی وارونه می باشند، هیبتی شگفت انگیزوجذاب پیدا کنند. کلوت ها در غرب بیابان لوت به صورت رشته های منقطع به سمت جنوب شرق گسترش یافته اند و دالانهای بین آنها نیز تابعی از جهت گیری اصلی کلوت ها است.
عارضه طبیعی سخت وناهمواری های گوناگون در مناطق کلوت هاوهمچنین وجود دالانها و خندق های تودرتو که در برخی از نقاط به چاله های فروبسته ی عمیق ختم می شود ، موجب شده تابراساس گزارشات مکتوب ،از دیربازبومیان نواحی اجتماعی لوت و سایر محققان داخلی وخارجی، ذهنیت عبور از مناطق داخلی کلوت ها را امری محال وغیر ممکن بدانند ومتاثر از این واقعیت تا قبل از برنامه تحقیقاتی گشایش مسیر طولی کلوت ها توسط کارشناسان کانون سبز فارس دراوایل آذرماه سالجاری، این منطقه که بخش مهمی از ارزشهای طبیعی فلات ایران را درخود جای داده، در سیر برنامه های تحقیقات محیطی قرار نگرفته بود وهمچنان از وضعیت داخلی این ناحیه ارزشمند اطلاعات متاثر ازمطالعات محیطی در دسترس نبود .
لذا باتوجه به مستندات و گزارشات محققین داخلی وخارجی به این مهم پی می بریم که اکثر مطالعات انجام شده درلوت وبالاخص ناحیه کلوت ها با بهره جستن محققین از نقشه هاو عکس های هوایی یا پروازهای هوایی بوده است . در این باره زنده یاد پرفسور احمد مستوفی ، ریاست وقت موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران درصفحه 15 ” گزارشات جغرافیایی لوت زنگی احمد ” منتشرشده درسال 1347 در خصوص وضعیت بیابان لوت به صراحت اظهار می نماید ” معرفت ما تازمان حاضربسیار ناچیز ومختصر است.نقشه های جغرافیایی موجود در قسمت مربوط به دشت لوت بسیار ناقص ومغلوط وعموما ازنقشه های بسیار قدیمی اقتباس شده اند. علت امر اینکه تازمانی نزدیک به مایعنی تا 12 سال قبل (سال 1335 خورشیدی) که عکس های هوایی ایران بمقیاس تقریبی55000 /1تهیه نشده بود کسی از وضعیت داخلی لوت خبری نداشت . بعد از انتشار این عکسها نکات بسیار جالب در باره وضع داخلی لوت به دست آمدوچند نفر از جغرافی دانان در صدد بر آمدند با مطالعه این عکس ها از شکل حقیقی داخلی لوت تصویری به دست دهند ” وی درادامه درفقد مطالعات علمی،عملی درلوت ، نظر خویش را، اینگونه کامل می نماید ” شناسایی بوسیله عکس نمی تواند تحقیق علمی جامعی باشدوبطوری که در عمل مشاهده گردید نه تنها عکسها همیشه گویا نیستند بلکه گاهی اشتباهات فاحشی ناشی از تطبیق عکس باوضع زمین حاصل می شود وبعلاوه عکس نمی تواند زندگی نباتی وحیوانی وآثارباستانی ووضع معیشت مردم ومشخصات زمین شناسی وبسیاری ازمسائل بزرگ علمی دیگر را روشن سازد ” . مهمترین مطالعه محیطی که تاکنون با حضور محققان ایرانی در حواشی وبخش هایی از لوت جنوبی ومسیرهای بین واحه ای پیرامون لوت عینیت پیدا کرده است ، بر میگردد به سال 1347 خورشیدی که طی طرح مشترک موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران ومرکز مطالعات علمی دانشگاه سوربن فرانسه ، به مدت 5 سال ودرهر سال به مدت دوماه ( جمعا به مدت ده ماه ) اجرا گردید.

مسئولیت گروه علمی فرانسوی را زنده یاد ” پرفسور تئودورمونو”بعهده داشت . وی از برجسته ترین محققان اکوسیستم های بیابانی است وبه بسیاری از مناطق بیابانی دنیا سفر کرده وبیشترین پیمایش های علمی را در صحاری و کویرهای آفریقا داشته است. شایان ذکر است ریاست طرح مشترک ایران وفرانسه در لوت با نام “طرح بررسی های مناطق خشک” بعهده پرفسور احمد مستوفی بود وحاصل مطالعات انجام شده به صورت کتاب وگزارش های متعدد توسط موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران منتشر گردید.
لذا با بررسی روند تحقیقات علمی درلوت( یعنی جایگاه ارزنده ترین پدیده های طبیعی ایران وجهان ) پی میبریم که بعدازمطالعات مذکور، به دلیل بروز تحولات سیاسی در ایران وروند کند بخش تحقیقات کشور، شوربختانه تاکنون در خصوص شناسایی بیابان لوت توسط سایر محققان داخلی وخارجی ذیربط ، اقدام بایسته ای صورت نگرفته است . لذا همین خلاء تحقیقاتی موجب گردید تا برخی از محققان داخلی هراز چند گاهی بزعم برداشت غیراصولی وسطحی شان،از بی اطلاعی آحاد مردم د ر خصوص وضعیت داخلی لوت بهره برند ومتعاقبا اکوسیستم ارزشمند وکم نظیر لوت را سرزمینی فاقد حیات ومهلکه ای بسیار گرم وخشن معرفی کنند ونهایتاموجبات توقف رویکرد مطالعاتی درمناطق لوت را تقویت کنند.
بنابراین عنوان نابجای گرم ترین نقاط کره زمین در منطقه گندم بریان و متعاقبا چاله مرکزی لوت و…..وهمچنین عنوان غیرعلمی وخلاف واقع وجودمناطق فاقد حیات در جای جای بیابان لوت ، همه متاثر از فقد فعالیتهای علمی وعملی در لوت ، مخصوصا طی دهه های گذشته است .البته از طرفی دیگر عنوان مطالب ناصحیح صدرالاشاره، موجب گردید تا بسیاری از علاقه مندان به ویژگی های طبیعی زیست بوم ایران ، مطالب عنوان شده را جدی نگیرند ونسبت به درک وضعیت موجود بیابان لوت بیش از پیش ترغیب شوند . بنابراین از سال 1386 کارشناسان کانون سبز فارس ، با تکیه بر سوابق وتجارب حاصله در انجام تحقیقات محیطی که بمنظور شناسایی مناطق صعب العبور طبیعت کشوروبالاخص رشته کوه دنا واقع در ارتفاعات زاگرس مرکزی ، بدست آورده بودند ، طرح تحقیقات محیطی بیابان لوت رابه مرحله اجرا رساندند ودستاوردهای حاصله راتاکنون از طریق رسانه های گروهی به نظر علاقه مندان بیابان لوت وسایر گروههای هدف رسانده اند.
لذا بر اثرفعالیت های مذکور، در مناطق مختلف لوت که قبلا بدلایل فوق ، فاقد حیات اعلام شده بود، تا به حال موفق به شناسایی گونه های گیاهی تنک وپراکنده سازگار با شرائط آب و هوایی لوت وهمچنین جمع آوری 42 گونه جانوری اندمیک اکوسیستم لوت شدند که پیرو مطالعات بیولوژیست های ایرانی و مجارستانی دو گونه از حشرات جمع آوری شده در حال ورودبه فهرست جانوران جدید جهانی می باشند . با تقویت فعالیت های پژوهشی توسط کانون سبز ، خوشبختانه سایر علاقه مندان نیز با پیگیری موضوعات مربوط به لوت ، براساس مستندات موجود واعلام سازمان فضایی ناسا به این مهم پی بردند که دراکثر سالهای اخیر(2004 تا 2009 میلادی) البته منهای سال2008 ، حدود 75 کیلومتری غرب نصرت آباد واقع در ریگ یلان ، خورشید بیشترین توجه را به خاک پاک لوت داشته و درسال 2005 نیز ریگ یلان با دمای 7/70 درجه سانتیگراد بیشترین دمای سطح زمین را به خود اختصاص داده است . (شایان ذکر است فاصله هوایی ریگ یلان با منطقه گندم بریان و چاله مرکزی به ترتیب 200 و160 کیلومتر می باشد). درادامه فعالیتهای پژوهشی بیابان لوت ، بارها بخش های مهمی از آن بیابان منجمله ریگ یلان ، چاله مرکزی،لوت شمالی ، دشت سر،……. وبالاخص مناطق گونا گون ناحیه کلوت ها توسط کارشناسان کانون سبز فارس تحت مطالعات محیطی قرار گرفت . پیرو همین تلاشها در سال 90 بلندترین کلوت به ارتفاع 138 متردر منطقه کلمپه نباتی نیز شناسایی گردید.بررسی و شناسایی مکرر تشکیلات کلوت ها ازطرفی دیگر این مزیت رابرای گروه پژوهش بهمراه داشت تا به منظور عبوراز بسترهای صعب العبور شنی،تل های پشت نهنگی( مگا ریپل ها )وهمچنین توده های ماسه ای کف دالان ها وناهمواریهای خندق های ما بین کلوتها، به تبحرکافی دست یابند.
لذا وجود تجارب گروه وآمادگی لازم برای دستیابی به مناطق مختلف کلوتها وهمچنین عدم وجود اطلاعات کافی از مناطق داخلی گستره کلوتها،موجب گردید از سال گذشته گروه پژوهش ، برای عینیت یافتن برنامه تحقیقاتی مناطق داخلی کلوتها ، به بررسی همه جانبه ای بپردازد.
شایان ذکراست وجود هرگونه گزارش مبنی برطرق دستیابی به سرزمین کلوتها ومضافاعدم وجود منابع کافی در راستای معرفی وضع داخلی ناحیه کلوت ها ،باعث گردیدتا از ماهها قبل از اجرای برنامه گشایش تحقیقاتی این ناحیه ، طرق ورود به طولانی ترین کریدورطولی تشکیلات کلوتها ، واکاوی و راههای دسترسی به مدخل طولاترین کریدور آن ناحیه که از میان کویرهای نمک ، دق ها و…..میگذرد وهمچنین مسیرونحوه عبور ازدالان ها برای دستیابی به تشکیلات میانی گستره کلوت ها را به دقت ارزیابی نماییم وبرای تححق اهداف مورد انتظار، تجهیزات لجستیک ، فنی، لوازم اندازه گیری،تجهیزات جمعی وفردی متناسب با شرایط اقلیم لوت و…..را آماده نماییم.
بنابراین اوایل آذرماه سال 1391خورشیدی،طرح تحقیقاتی گشایش طولانی ترین کریدور ناحیه کلوت های غرب بیابان لوت به طول یکصدوچهل وپنج کیلومتر هوایی،آغاز شد. اجرای برنامه مذکور توسط محققین کشور، برگ زرینی در سبد تلاش های شناخت سرزمین و زیستبوم ایران است و انتظاردارد الگویی باشدکه بیش از پیش جایگاه ارزنده تحقیقات محیطی در بیابان لوت توسط سایر محققین رابرجسته تر نماید.

از جمله مزیت های برنامه پژوهشی مذکورهمکاری بین بخشی باحضورومشارکت سازمان غیر دولتی، نهاد دولتی، مراکز علمی(دانشگاه)، زیرمجموعه های سازمان ملل وجامعه ورزش کشوربود. همدلی ،همراهی و مشارکت مذکور به تنهایی از جمله دستاوردهای فعالیتهای جمعی درلوت بشمار می رود.در آن برنامه محققان کانون سبز فارس، با دعوت از مرکز تحقیقات بین المللی بیابان دانشگاه تهران و همچنین سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشوروهیئت اتومبیلرانی وموتورسواری استان فارس به همراه مستند سازان برجسته کشور، ترکیب ارزشمندی بوجود آوردند تا در خصوص شناسایی وبررسی منطقی وعلمی یکی از نوادر پدیده های گرانسنگ دنیا در بیابان لوت ، همگام گردند .
در برنامه تحقیقاتی مذکور، برای نخستین بار محققان به گستره میانی و داخله کلوت ها نفوذ کردند و در راستای برنامه های علمی زمین شناختی و ژئومرفولوژی (زمین ریخت شناسی) و همچنین مطالعه شبکه هیدرولوژیک ناحیه کلوت ها، بیش ازشصت نقطه به منظور شناسایی میکرو ارگانیسم های خاک ،نوع رسوب گذاری،منشاء رسوب گذاری ، نوع ومواد موجود درخاک و…….مورد بررسی و نمونه برداری قرار گرفت .موقعیت جغرافیایی مگا یاردانگ های آن مسیر که بعضا حدود یکصد متر ارتفاع داشتند و همچنین پیکر لند فرم های اصلی مسیر(پشته ها و راهروها) نیزشناسایی گردید. با نظربه ارزشهای زمین شناختی در این ناحیه، محققان حاضر در این برنامه اعلام کردند، بیش از ده رشته دانشگاهی وده ها موضوع مطالعاتی درحد کارشناسی ارشد در ناحیه کلوت ها وجود دارد که حضورمستمر سایر محققان دانشگاهی را می طلبد.
در برنامه فوق با نفوذبه حوزه داخلی کلوتهای غرب بیابان لوت، استعدادهای اکولوژی معبر عبور و حواشی آن مورد مطالعه قرار گرفت و طی آن ده ها گونه جانوری نمونه برداری شد. مشاهده و تصویر برداری ازآگامای سر وزغی دم سیاه در میانه کریدورمورد مطالعه وهمچنین تصویربرداری از روباه شنی آن ناحیه، این مهم را بر خلاف نظر برخی از محققین که قبلا اعلام کرده بوند در ناحیه کلوت ها هیچگونه حیاتی وجود ندارد،روشن میسازد که چرخه حیات درناحیه کلوت ها وتمامی نقاط لوت ، به صورت ظریف ودر عین حال بسیارپیچیده ومنحصربفرد، جریان دارد. بنابراین درمناطق کلوت ها، منهای زندگی نباتی، چرخه پیوسته اکولوژی حشرات، خزندگان و گوشتخواران فعال است واین مهم موردبررسی و مطالعه گروه پژوهش قرارگرفت.
شناسایی اجساد دو شترکه در زیر شن ها ی کریدورمورد مطالعه مدفون گردیده بودند و همچنین کفش خاصی از ساربان آنها که شکل ظاهری پای افزارهای قدیمی بومیان سیستان وبلوچستان وهرمزگان، با نام “سواس”را دارد ، در نوع خود بی نظیر و قابل تامل است. مهندسی ساخت این پای افزار براساس دانش بومی به گونه ای طراحی شده که هنگام عبور از سرزمین لوت و مسیرها ی آن که مملو از ماسه بادی وانواع شن است،کف پای را کاملا محافظت می کند،قطعه آهن های بکاررفته در کف چرمی آن ، ایجاد استحکام در برابر استهلاک پی افزار را تقویت میکند ،چرم تخت آن نیز ایمنی بیشتری به آن پای افزاربرای جلوگیری از دمای شدید سطح زمین به پای فرد رونده بخشیده است .نحوه تلف شدن شترها وبروی هم افتادن گردن هایشان ، حاکی از آن است که آنها قسمتی از کاروانی بوده اند که طوفانهای سهمگین لوت آنها را در بر گرفته وهلاک شده اند. فرسودگی زیاد قسمت های چپ اجساد شترها که روی به سطح زمین(آسمان) بود وهمچنین قسمت هایی از جهازچوبی آنان که با میخ های چوبی به هم متصل شده بودند واشیاء به دست آمده، دروهله اول، این مهم را آشکار می سازد که آثار بجای مانده متعلق به چند قرن پیش می باشند ودر ثانی احتمال دارد کریدور مورد مطالعه ، همان مسیر قدیمی باشد که جغرافیدانان قرن چهارم هجری ( اصطخری ،ابن حوقل والمقدسی) وسایر محققین داخلی وخارجی منجمله آلفونس گابریل اتریشی واحمد مستوفی در آثار مکتوبشان به معرفی آن پرداخته اند. جغرافی دانان ودانشمندان مذکوردر کتابها یشان به معرفی راهی پنهانی از درون خندق های میانی کلوت ها پرداخته اند وچنین اظهار داشته اند که راهزنان سده های پیش از بیابانهای جانب بم ونرماشیر وارد لوت میشدند و از این دالان مخفیانه خودرا به گدار باروت ،واقع در بین راه قدیمی خبیص”شهداد”به خراسان می رساندند ودر نهایت، کاروان های آن جاده وبرخی از آبادی های خراسان جنوبی وکرمان را غارت میکردند ومجددا از همان راه صعب العبور مخفی ، باز می گشتند.

اما نتیجه با اهمیت تردیگری که ازآثار بجای مانده در کریدورمعبر به دست می آید ، بطلان اظهارات برخی از مدعیانی است که با حضور یافتن در موقعیت هاوشرائط سخت طبیعی مکررا اظهار می دارند که ما اولین انسانی هستیم که وارد فلان منطقه شده ایم . بدین لحاظ شایسته است دراین باره نسبت به بررسی سوابق، شواهد ومستندات ،دقت بیشتری مبذول نماییم ،تا بهتر متوجه گردیم که از گذشته های دور، همنوعانمان با هر رویکرد معیشتی ،بسیاری از عرصه ها ،حتی مناطق صعب العبورودارای شرایط سخت جوی را کاویده اند . طرح مطالعاتی میانه طولی کلوت ها از مبدا شهداد تا روستای کشیت که مقصد نهایی گروه پژوهش بود، در طول یک هفته انجام شد و پنج روز آن صرف گشایش معبر کریدور اصلی در میان ناحیه کلوت ها شد. گشایش تحقیقاتی معبر مذکور به تنهایی رکورد مهمی در خصوص عبور از مناطق طبیعی پر خطردنیامی باشد که به شناسایی آن معبر و خصوصیات ارزشمند بوم سازگان بیابان لوت در مناطق داخلی کلوت ها منجر گردید.
روز جمعه سوم آذرماه سال نودویک در زیر انوار ستاره های سحری آسمان شهداد ، چیدمان وسائل وتجهیزات سفر در خودروها آغاز شد. این بخش از برنامه نیز مدیریت خاصی را طلب می کند تا تجهیزات سفر بر اساس اولویت بخشی به وسائل مورد نیاز در طول سفر تحقیقاتی در خودروها با نظمی خاص چیده شود. جنس سفر لوت با دیگر سفرها ،کاملا متغیر است . در سفر لوت باضافه توشه راه ، میباید آب آشامیدن ، آب مصرفی خودروها،سوخت خودروها حتی مقداری افزون تر از پیمودن مسیر مورد نظر ، قطعات مصرفی وقطعات یدکی خودروها ، تجهیزات فردی وجمعی و همچنین تجهیزات ایمنی وامدادی خودروها،لوازم وتجهیزات اندازه گیری و……….را به همراه داشته باشیم وهمین موضوع موجب سنگینی خودروهایی می شود که لاجرم بایداز معابر وعرصه های سست وپر شیب ، بگذرند.( گزارش دقیق سفر مذکور،که به معرفی سازوبرگ سفروارائه سفرنامه ومعرفی فعالیت روزانه گروه پژوهش وهمچنین معرفی گام به گام موقعیت طبیعی کریدورمعبر و لند فرم های کریدورعبوروپیرامون آن می پردازد را در آینده نزدیک در وب سایت ” که اختصاص به بیابان لوت دارد، مطالعه فرمایید )www.persiandesert.com ”
معبر باز شده در ناحیه کلوت ها به دلیل پاسداشت تلاشهای چندین ساله محققان کانون سبز فارس در بیا بان لوت وهمچنین طراحی واجرای نخستین برنامه تحقیقاتی عبور از ناحیه کلوت ها، با نظر مثبت کلیه دست اندرکاران و محققان حاضر در آن برنامه ، با عنوان ((مسیر شیراز)) نام گذاری گردید.
همانگونه که اشاره شد ، جنس سفر به بیابان لوت با سایر سفرهای مناطق طبیعی کاملا فرق دارد. در برنامه تحقیقاتی فوق، بیش از یکهزار لیتر بنزین، ششصد لیتر آب، همچنین ده ها کیلوگرم قطعات یدکی ولوازم مصرفی خودرو ها، انواع روغن موتور، تجهیزات ایمنی و امدادی و همچنین تجهیزات گروهی و فردی، حمل گردید که با توجه به وجود تپه های ماسه ای و بستر های شنی که از روز سوم در مسیررسوب گذاری شده بود ، باعث گردید برای عبور از کریدورها ودالانهای مملو از ماسه بادی، فشار مضاعفی به خودروها وارد شود، لذا گذر از برخی مناطق به قدری سخت می شد، که تغییر برنامه و بازگشت از مسیر رفته را تقویت می کرد. اما با تغییر برنامه کاوش و استفاده بیشتر از دو دستگاه موتور سیکلت قوی که راکبان آن از اساتید هیات اتومبیل رانی و موتور سواری شیراز بودند و با حضور مستمر سرپرست برنامه، معابری با درجه سختی کمتردر میان توده های انبوه ماسه های روان به صورت مرحله ای شناسایی ومتعاقب خودروها به طورمقطعی، راههای سخت را پشت سرگذاشتند.
با توجه به درجه سختی بالای معبر پیش رو و گذرپر مخاطره خودروها ازدالانهایی که سطح آنها را مارک ریپل ها پوشانده بودند ودر برخی از نقاط به چاله های گچی فروبسته ختم میشدند ، اما با این همه یک لحظه گروه علمی از پیمایش محیط غافل نمی شد وبطور مستمر ، حتی در زمان هایی که خودروها در میان توده های انبوه شن وماسه غرق می شدند و توسط سایر اعضاء گروه، فعالیت امدادی نجات خودروها آغاز می گردید، گروه علمی فرصت را مغتنم می شمرد ومطالعات علمی خویش را پی می گرفتند. روز چهارم نیز چهره عمومی کریدور معبر، مملو از ماسه های روان بود، اما گروه با تکمیل وارتقاء متد راهیابی درروز قبل ، بالاخره موفق شد دالانهای مملو از توده های ماسه بادی را طی نماید واز کریدور مورد نظر بیرون بیاید . در این ناحیه بارگذاری رسوبات فرسایشی به صورت خلیجی بزرگ نمایان شد وگروه با مواجه شدن با تپه های متعدد ماسه ای که یکی پس از هم در امتداد نگاهشان، محو می شدند، خود را آماده مواجه شدن با شرایط سخت دیگری کردند. پس از گذر از چندین بستر ماسه ای و دو چاله فروبسته که کف آنها رسی ولایه های گچی محدب به شکل زیبایی اطراف آنها را فرا گرفته بود ، به منطقه کلوتک های روباه رسیدند. زیبایی وصف ناشدنی منطقه کلوتک های روباه وخستگی مضاعف گروه، متاثر از تلاش برای خروج از کریدور معبر، موجب گردید که کمپ شبانه را در این مکان دائر کنیم. هوای گرم 40 درجه ای روزگذشته در کلوتک های روباه تبدیل به هوایی بهاری گردیده بود وهمین موضوع موجب شد تاگروه علیرغم خستگی زیاد، تاپاسی از شب بیدار بمانندوبه ارزیابی فعالیت روزهای گذشته وهمچنین برنامه ریزی روز آتی بپردازند. درنیمه های این شب درحالی که هوا رو به سردی رفته بود، احدی از افراد گروه موفق به شناسایی وتصویربرداری از روباه شنی گردید.
صبح امروز نیز مانند روزهای قبل هنوز ستاره ها دل از آسمان نکنده بودند که گروه آماده بر چیدن کمپ شبانه شد. وجود پاره ابرهای صبحگاهی که به استقبال طلوع خورشید رفته بودند، آسمان رارنگ آمیزی کرده بود و مناظر بدیعی بوجود آورده بود. گروه پس از ساعتی آماده حرکت شد. مسیر پیش رو که ازتوده های ماسه بادی ورشته های عظیم موازی ماسه ای پوشیده شده بود حاکی از آن است که در روز پنجم، باید آماده پذیرش سختی های بیشتری باشیم تا نهایتا خود را به روستای کشیت ،در حاشیه غربی لوت برسانیم.پس از دو ساعت تلاش به منتهی الیه جنوب شرق ناحیه کلوت ها، در جوار” چاله انتهایی”، به پایان مسیر ناحیه کلوت ها رسیدیم و مگایاردانگ (بزرگ ترین کلوت) این ناحیه با نام کلوت اهرام در شمال غرب، شاخص مهم نقطه پایانی ناحیه کلوت های جنوب شرق بیابان لوت بود. دراین ناحیه طنین سرود ای ایران گروه، همراه با وزش باد جنوبی در پهنه ی جنوب شرقی ترین ناحیه کلوتها ، ماسه ها را نیز به رقص درآورد.
رسوب گذاری فرسایشی ناحیه کلوت ها دراین ناحیه ووجود توده های عظیم ماسه ای، موجب گردیدبا تغییر مسیر پیش بینی شده، ابتدا به سوی دشت ریگی (هامادا)، به سوی جنوب شرق پیش برویم و خود را به ابتدای دشت مسطح ریگی (هامادا) لوت زنگی احمد (لوت جنوبی) برسانیم و مجددا از میان رشته های عظیم ماسه بادی به سمت شمال غرب پیش روی کنیم . (رشته توده های ماسه ای که پیکرعرضی شان از شرق به سمت غرب، بیش از ده کیلو متربود، با رگذاری طولی شان ازشمالغرب لبه غربی کلوت های جنوب شرق آغاز می گشت و به سمت بیا بانهای بم در جهت تقریبا شمال به سوی جنوب کشیده میشد. پژوهشگران با ادامه مسیر به سوی شمال غرب، نهایتا خود را به کم عرض ترین بخش این ناحیه با دشت ریگی کشیت رساندند و با گذر از این ناحیه با گذراز آخرین تپه های ماسه بادی و همچنین توده های عظیم شن های باروتی که بر اثر شدت باد سطح آنها را مگا ریپل های متعدد فرا گرفته بود ، با تراورس به سمت غرب، در اوایل شب معبر قابل عبور این ناحیه را نیز شناسایی و خود را از طریق دشت بزرگ ریگی ( هامادا ) ابتدا به منطقه گزرکه رویشگاه تل گزی بود رساند وپس ازگذراز دق های منطقه کناره وعبوراز دشت سر، خودرا را به روستای کشیت که به راستی نگین سبز لوت است، رساندند.
در برنامه مذکور چهار دستگاه خودرو و دو دستگاه موتور سیکلت تریل 450 سی سی وجود داشت که با پیمودن بیش از سیصد کیلومتر و گذر از معبرهای بسیار سخت، به برخی از خودروها نیز لطمات و خسارات جدی وارد شد.

از جمله مزیت های برنامه مذکور، همدلی و همکاری بخش دولتی ذیربط ، دانشگاه و سازمانهای غیر دولتی وسازمان های بین المللی بودکه حول محور شناخت بیشتر بوم سازگان بیابان لوت، تلاش نمودند.
از جمله اهداف برنامه مطالعات محیطی فوق، انتشار کتاب و ارائه فیلم مستند می باشد که در آینده ای نه چندان دور به جامعه علمی کشور، علاقه مندان به اکوسیستم های بیابانی و آحاد مردم تقدیم می گردد،در این صورت انتظار میرود شایستگی والای بیابان لوت برای عضویت در شبکه ژئوپارک های جهانی نیز تقویت گردد.
در برنامه تحقیقاتی ناحیه کلوت ها پانزده نفر به شرح زیر در گروه های ناوبری، فنی، پژوهش و تحقیق، مستند سازی و لجستیک و خبر و پشتیبانی شرکت داشتند که نقش مکمل تمامی آنها در اجرا و موفقیت برنامه عبور از ناحیه کلوت ها، بسیار موثر بود. شرکت کنندگان علاوه بر انجام فعالیت های تحقیقاتی، به فعالیت های زیرنیز مشغول بودند:
آقای شهریار ایزدی (مسئول ناوبری)
آقای امیر مهدوی (دستیار ناوبری)
آقای علی کاظمی (مسئول تدارکات و فنی)
آقای رضا بنی جمالی (تدارکات)
آأقای ناصر مشهدی (معاونت مرکز تحقیقات بین المللی بیابان دانشگاه تهران)
آقای جعفر صبوری (کارشناس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور)
آقای فرهاد ورهرام (مسئول تیم مستند سازی)
آقای رضا تیموری (مستند ساز)
آقای رامین ندافی (مستند ساز)
آقای مهران ابراهیمی خبیصی (مکانیک و لجستیک)
آقای جواد مومنی (مسئول تیم موتور سواری)
آقای محمد جمالی (تیم موتور سوار)
آقای علی غربی (تیم موتور سوار)
آقای اکبر رشیدی مقدم (مسئول پشتیبانی که در کرمان مستقر و با گروه تحقیق ارتباط مخابراتی داشتند)
آقای امیرحسین ایزدی (فنی و ترابری)
آقای بهمن ایزدی (سرپرست برنامه)