بررسی تازه‌ترین یافته‌های هواشناسی منتج از نقشه‌های خشکسالی کشور که توسط تیم سختکوش دکتر مرتضی خداقلی عزیز در پایگاه مدیریت خشکسالی استان اصفهان تهیه شده است، نشان می‌دهد که مساحت بخشی از کشور که دریافت ریزش‌های آسمانی آن کمتر از میانگین درازمدت بوده از 67 درصد به 63.2 درصد کاهش یافته است. واقعیتی که نشان می‌دهد، سبزها توانسته‌اند چیزی در حدود 3.8 درصد از اراضی اشغال شده توسط سرخ‌ها تا پایان خردادماه 1389 را در تیرماه، پس بگیرند. این در حالی است که همچنان مجموع بارندگی رخ داده در 10 ماه نخست سال آبی جاری، 8.1 میلی متر بیشتر از مدت مشابه آن در میانگین درازمدت بوده است.
خبری که البته در ادامه خواهیم دید، بازخوردهای مثبتش چندان هم قابل اعتنا و امیدبخش نیست!

خلاصه وضعيت خشكسالي ايران در سال آبي جاري (مهرماه 1388 تا پايان تيرماه 1389)

    ميزان بارندگي متوسط کشور تا پايان تيرماه جاري 225.6 ميلي‌متر
    میزان بارندگی دراز مدت کشور تا پایان تیرماه جاری 217.5  میلی متر
    ميزان افزایش بارندگي نسبت به دوره آماري بلند مدت 1.15  درصد
    بالاترین درصد خشکسالی: در ایستگاه بندرعباس و نهبندان با 70 درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین دراز مدت
    بالاترین درصد ترسالی: در ایستگاه جلفا (آذربایجان غربی) با 92 درصد افزایش بارندگی نسبت به میانگین دراز مدت
    وضعيت خشكسالي: خشکسالی در بخش اعظم نیمه شرقی کشور و ترسالی در بخش غربی و شمال غربی مشاهده مي‌شود. همچنين مناطقي با مجموع بارندگي كمتر از ميانگين دراز مدت نسبت به ماه گذشته (خرداد 1389) 3.8 درصد کاهش داشته است.

بر بنياد آخرين بررسي‌هاي انجام گرفته در پايگاه مديريت خشكسالي استان اصفهان و تجزيه و تحليل نقشه‌هاي خشكسالي از مهرماه  1388 تا پايان تير ماه 1389، گستره خشكسالي تقریباً نيمه شرقی كشور را احاطه نموده و نسبت به ماه گذشته (خردادماه) تفاوت چندانی نشان نمی دهد. به نحوي كه مجموع بارندگي در 2/63 درصد از مساحت كشور كمتر از ميانگين دراز مدت بوده و خشكسالي خفيف تا بسیار شديد در اين مناطق حاكم شده است (نمودار شماره 1). به جز در گوشه غرب و شمال غربي و دو لکه سبز رنگ در شمال شرق و جنوب شرقی كه همچنان در روزگار ترسالي به سر مي‌برند ديگر نقاط كشور با شرايط سخت خشكسالي مبارزه مي‌‌نمايند. بنابراين نسبت به ماه گذشته از وسعت ترسالی نیمه غربی کاسته شده و بر وسعت ترسالی‌ها در گوشه شمال شرقی و جنوب شرقی افزوده شده است و در مركز كشور خشكسالي‌هاي خفيف تا بسیار شدید را شاهد هستيم.
جزئيات ديگري از مطالعه نقشه‌هاي خشكسالي به دست مي‌آيدكه در ذيل به ‌آن اشاره كوتاهي مي‌شود.

شرح وضعيت خشكسالي در سال آبي مهرماه 1388 تا پايان تيرماه 1389 در ايران

خشكسالي بسيارشديد (كاهش بيش از 60 درصد از بارش نرمال): خشکسالی بسیار شدید نسبت به ماه گذشته افزایش یافته است. به طوری که در حدود 9.3 درصد از سطح کشور را شامل می شود. خشکسالی شدید نیمه شمالی استان کرمان (انار، رفسنجان، سیرجان، شهر بابک و کرمان)، استان سیستان و بلوچستان (زهک و زابل)، نهبندان در استان خراسان جنوبی، بافق در استان یزد، فسا در استان فارس و بندر لنگه در استان هرمزگان را در بر گرفته است.

خشكسالي شديد (كاهش 45 تا 60 درصد بارش نرمال):  خشكسالي شديد در حدود 14درصد از سطح كشور را در بر مي‌گيرد. اين خشكسالي استان یزد (رباط و یزد)، بخش اعظم استان فارس (زرقان، داراب، سد درودزن و شیراز)،  بندر عباس و بافت در استان کرمان را شامل مي‌شود.

خشكسالي متوسط (كاهش 20 تا 45 درصد بارش نرمال): خشكسالي متوسط از  گوشه شمال شرقي به جنوب كشور همانند نواري خشكسالي شديد را احاطه كرده است و مساحتي در حدود 16.5 درصد را شامل مي‌شود. در استان خراسان جنوبی (بیرجند و قائن)، خراسان رضوی (فردوس)، طبس در استان یزد، استان سمنان (سمنان و گرمسار)، استان قم، بخش شمال شرقی و شمال استان اصفهان (خور و بیابانک و کاشان)، استان فارس (آباده و اقلید فارس)، استان بوشهر (بوشهر و کنگان)، جاسک و میناب (استان هرمزگان)، لار در استان فارس و بم در استان کرمان شاهد اين نوع خشكسالي مي‌باشيم.

خشكسالي خفيف (كاهش كمتر از 20 درصد نرمال): اين خشكسالي مانند كمربندي از بخش شمال شرقی كشور به سمت جنوب غرب كشيده شده است كه درصد قابل ملاحظه‌اي از كل ايران مي‌باشد و 22.9  درصد از مساحت كشور را در بر مي‌گيرد. در بخش اعظم استان خراسان رضوی (تربت جام، سرخس، فردوس، کاشمر و مشهد)، بخش مرکزی استان سمنان (شاهرود)، بخشی از استان گرگان، استان مازندران (بابلسر، فیروزکوه و نوشهر)، استان تهران، بخش مرکزی استان اصفهان (اردستان، گلپایگان، نایین و نطنز)، نیمه غربی استان خوزستان (آبادان، اهواز، بستان، بهبهان، دزفول)، جیرفت در استان کرمان و استان سیستان و بلوچستان (زاهدان و خاش) خشكسالي خفيف مشاهده مي‌شود.

خلاصه وضعيت خشكسالي استان اصفهان در سال آبي جاري (مهرماه 1388 تا پايان تيرماه 1389)

    ميزان بارندگي متوسط استان اصفهان تا پايان تيرماه جاري 155.2 ميلي‌متر
    میزان بارندگی دراز مدت استان اصفهان تا پایان تیرماه جاری 154.3 یلی متر
    ميزان افزایش بارندگي نسبت به دوره آماري بلند مدت 1.15 درصد
    بالاترین درصد خشکسالی: در ایستگاه خور و بیابانک با 33 درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین دراز مدت
    بالاترین درصد ترسالی: در ایستگاه اصفهان با 65 درصد افزایش بارندگی نسبت به میانگین دراز مدت
    وضعيت خشكسالي: در بيشتر نقاط استان خشكسالي حاكم مي‌باشد و درصد كمتری از استان ترسالي متوسط و خفيف را شامل مي‌شود. همچنين مناطقي با مجموع بارندگي كمتر از ميانگين دراز مدت نسبت به ماه گذشته (خرداد 1389) افزايش داشته است.

فراکافت نقشه‌هاي خشكسالي از مهرماه  1388 تا پايان تير ماه 1389 نشان می‌دهد، نیمه شرقی و شمالی استان در وضعیت خشکسالی متوسط به سر می برد در حالی كه در بخش غربی و جنوب غربی، روزگار ترسالی را سپری می‌کند. به نحوي كه مجموع بارندگي در 66.6  درصد از مساحت كشور كمتر از ميانگين دراز مدت بوده و خشكسالي خفيف تا متوسط در اين مناطق حاكم شده است (نمودار شماره 2).
جزئيات حاصل از مطالعه نقشه‌هاي خشكسالي به شرح زیر است.

شرح وضعيت خشكسالي در سال آبي مهرماه 1388 تا پايان تيرماه 1389 در استان اصفهان

خشكسالي متوسط (كاهش 20 تا 45 درصد بارش نرمال): خشكسالي متوسط در حدود 29.8 درصد از سطح استان را در بر مي‌گيرد. اين خشكسالي نيمه شرقي استان (خور و بيابانك و چوپانان) و شمالی‌ترین بخش استان (آران و کاشان) را شامل می شود.

خشكسالي خفيف (كاهش كمتر از 20 درصد نرمال): اين خشكسالي درصد بيشتري را نسبت به خشكسالي متوسط نشان مي‌دهد و در حدود 36.8 درصد از مساحت استان را شامل مي‌شود. در نواحي اردستان، حنا، خوانسار، گلپایگان، میمه، نايين و نطنز شاهد اين نوع خشكسالي مي‌باشيم.

ترسالي خفيف (افزایش كمتر از 20 درصد نرمال): اين خشكسالي مانند كمربندي از بخش غرب كشور به سمت جنوب كشيده شده است و مساحتي در حدود 27.8 درصد را در بر مي‌گيرد، كه شامل نواحي تیران، چادگان، سمیرم، شاهین شهر، شهرضا، فریدن، فریدونشهر، مورچه خورت و ورزنه مي‌باشد.

ترسالي متوسط (افزایش 20 تا 45 درصد بارش نرمال): به طور كلي ترسالی متوسط از مرکز استان به سمت جنوب غرب کشیده شده است و مساحتي حدود 5.6 درصد دارد. در اصفهان، دهاقان، زرین شهر، فلاورجان و مبارکه ترسالي متوسط مشاهده مي‌شود.

نمودار شماره 3 ميزان بارش دريافتي استان‌هاي مختلف كشور را نسبت به ميانگين دراز مدت آن و نمودارهاي 4 الي 7 تغييرات بارش را بصورت تجمعي و نيز به تفكيك ماه در بازه زماني ابتداي مهرماه 1388 تا پايان تيرماه 1389 نشان مي‌دهند. لازم به ذكر است تمامي مقايسه‌هاي انجام شده بر اساس آمار ايستگاه‌هاي سينوپتيك و به صورت حسابي محاسبه شده‌اند.