همان‌طور كه پيش‌تر اشاره كردم، در واپسين ماه سال كهنه، عالي‌ترين مقام متولي منابع طبيعي كشور، در سخناني تأمل‌برانگيز و همزمان با آيين‌هاي بزرگداشت هفته منابع طبيعي خطاب به معترضين سبز نهاد متبوع خويش، آشكارا اعلام داشت: «اگر بخواهيم محيط زيست صد درصد حفظ شود، بايد همه كارهايمان را تعطيل كنيم».
در حقيقت، دكتر فرود شريفي، دوّمين رييس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري كشور در زمان صدارت، مهندس اسكندري بر صدر وزارت جهاد كشاورزي هم، همان حرفي را زد و در را بر همان پاشنه‌اي چرخاند كه سالهاست ديگر مديران ناآشنا با ملاحظات زيست‌محيطي عنوان كرده و مي‌كنند و علناً از محيط زيست با عنوان «محيط ايست» نام مي‌برند.

اينك امّا مي‌خواهم با اشاره به تجربه مثبت كشور سوئد در پايبندي به آموزه‌هاي زيست‌محيطي، زنهار دهم: «مي‌شود به مباني محيط زيست وفادار ماند و هيچ كاري را هم نه‌تنها در مملكت تعطيل نكرد، بلكه با سودمندي و پايداري افزون‌تري آن را ادامه داد و بر درآمد سرانه‌ي مردم نيز افزود.»
در يكي از يادداشت‌هاي گذشته – كه هفدهم بهمن‌ماه 86 در ستون گرمايش زمين روزنامه جام جم نيز منتشر شد – اشاره كردم، به شهادت آمارهاي اقليمي موجود، مردمان كشورهاي اسكانديناوي، به ويژه سوئد در آغازين ماه‌هاي 2008، يكي از گرم‌ترين زمستان‌هاي طول تاريخ حيات خويش را گذرانده‌اند. درحقيقت، بسياري از اهالي اغلب شهرهاي اين كشور مانند استكهلم و گوتنبرگ به دشواري مي‌توانند ژانويه و شب كريسمسي را به ياد آورند كه اينچنين عاري از سرما و بوران بوده و سكونتگاه‌ها با بلورهاي سپيدرنگ و ديرآشناي برف آراسته نشده باشد. رخدادي كه در زمستان 2008 اتفاق افتاد و ميانگين دماي اغلب مناطق اين كشور را به طرز محسوسي از تهران و بسياري از مناطق كشورهايي نظير ايران، چين، افغانستان و … بالاتر نشان داد. جالب اينكه اين موج گرماي بي‌سابقه‌ي زمستاني، فقط به شمال اروپا محدود نشده و بخش‌هايي از كانادا و ايالت‌هاي آمريكا را نيز دربرگرفت؛ به نحوي كه – به گفته‌ سيامك معطري عزيز – مردمان بوستون در آمريكا هم به دشواري مي‌توانند زمستاني را به ياد آورند كه نتوانند بر روي درياچه‌هاي يخ‌زده‌ي سكونتگاه‌هايشان به ورزش‌هاي مورد علاقه زمستاني خويش بپردازند؛ چرا كه قشر يخ‌زده‌ي آب درياچه‌ها در ماه‌هاي نخست 2008 بسيار نازك و كم ضخامت بوده است. اين در حالي است كه ساحل‌نشينان كشور سلطنتي عمان – همان طور كه مي‌دانيد – در كناره‌هاي درياي عمان، امسال براي نخستين‌بار، آدم‌برفي ساختن را نيز به سياهه‌ي تفريحات جوانان خويش افزودند و مردمان مناطق گرمسير جنوب چين، از ديدن بارش گلوله‌هاي سپيدرنگ برف، دچار حيرت شدند. به همه‌ي اينها بايد موج مخرب طوفان‌هاي بسيار مهيب و بي‌سابقه در چهار ايالت جنوبي آمريكا (آرکانزاس، می‌سی‌سی‌پی، تنسی و کنتتاکی) را نيز اضافه كرد كه نه‌تنها سبب اعلام وضعيت فوق‌العاده در اين ايالت‌ها شده، بلكه بر ابعاد نگراني‌هاي مردمي از دامنه‌ي خطرآفرين و غيرقابل پيش‌بيني تبعات پديده‌ي تغيير اقليم (climate change) و جهان گرمايي (global warming) هم افزوده است. به گونه‌اي كه اينك، نه‌تنها نخبگان دانش هواشناسي، اكولوژي و محيط زيست، كه اغلب برنامه‌ريزان و كلان‌نگران دولت‌سالار در كشورهاي شمال در برابر اين پرسش بزرگ افكار عمومي خويش قرار گرفته‌اند كه آيا اگر سياست‌هاي محدود‌كننده‌ي پيش‌بيني‌شده در پروتكل كيوتو را گردن نهاده و بار مالي آن را مي‌پذيرفتند، امروز در جهاني امن‌تر و كم‌تلاطم‌تر زندگي نمي‌كردند؟! پرسشي كه به دنبال انتشار عملكرد زيست‌محيطي سوئد، بيش از پيش قابل طرح مي‌نمايد. چرا كه تازه‌ترين گزارش وزارت محيط زيست اين كشور نشان مي‌دهد كه دولت سوئد نه‌تنها موفق شده بيشتر از رقم در نظر گرفته شده از سوي پروتكل كيوتو از ميزان انتشار گاز دي‌اكسيد كربن خود بكاهد، بلكه مهم‌تر آنكه با وجود كاهش انتشار اين آلاينده و تحميل بار مالي آن بر صنايع بزرگ خود، بر روند شتابان رشد اقتصادي خود نيز افزوده است. به ديگر سخن، سوئد به دولتمردان غربي و در رأس آنها جمهوري‌خواهان حاكم بر كاخ سفيد ثابت كرد: مي‌توان با اعمال تمهيداتي هوشمندانه هم به مهار گرمايش زمين همت گمارد و به مسئوليت‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي خود پايبند ماند و هم، به شيوه‌اي عمل كرد كه پايبندي به موازين زيست پايدار، بر شاخص‌هاي اقتصادي و ضريب نفوذ اين كشور در منطقه نيز بيافزايد.
جالب آنكه سوئد اعلام كرده است در حالي موفق شده از ميزان انتشار گاز دي‌اكسيدكربن خود در طول 17 سال اخير (1990 تا 2006) به ميزان 9 درصد بكاهد، كه به موجب تعهدات بين‌المللي فقط لازم بوده كه به ميزان 4 درصد از مقدار انتشار دي اكسيد كربن خويش بكاهد. يعني: هم اقتصاد خويش را سر و سامان داده و هم بيش از آنچه كه بايد، خود را ملزم به پايبندي از موازين زيست پايدار نشان داده است تا ثابت كند: احترام به گرايه‌هاي زيست‌محيطي و پايبندي به ملاحظات پروتكل كيوتو مي‌تواند علاوه بر آنكه جهاني پايدارتر و امن‌تر بيافريند، قدرت اقتصاد ملّي را نيز شكوفا سازد.
و اين همان درس بزرگي است كه دولتمردان و مردمان سوئد – كشوري كه با لقب حافظ محيط زيست شناخته مي‌شود – به جهانيان و دولت‌سالاران طبيعت‌ستيز يا ناآگاه داده‌اند. باشد كه عبرت گيريم.

پيوست:

– يكسالگي وبلاگ ارزشمند دكتر سيامك معطري عزيز مبارك باد.